Hadis’te İ‘tibâr ve el-Câmi‘u’s-Sahîh’te Mütâbaat Uygulaması

Authors : Isa Eren, Hayati Yilmaz

Pages : 160-180

View : 36 | Download : 38

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Hadislerin sahih olup olmadığını araştıran muhaddisler, yoğun bir çaba içerisinde olmuşlar, bunu gerçekleştirmek için farklı yöntemlere başvurmuşlardır. Bu maksada binaen kullandıkları ilmî yöntemlerden birisi de i‘tibâr\'dır. İ‘tibâr, ferd olarak bilinen bir hadisin aynı ya da farklı lafızlarla başka bir râvinin de rivâyet edilip edilmediğini araştırmak üzere yapılan çalışmalara denir. İ‘tibâr sonucunda elde edilen hadis, lafız ya da mana itibariyle aynı sahâbîden rivâyet edilmişse mütâbaat, farklı bir sahâbî tarafından rivâyet edilmişse şâhid olarak adlandırılmaktadır. İ‘tibâr çalışmalarının faydaları arasında, hadislerin mütâbaatına ya da şevâhidine ulaşılması ile sünnetin korunması, hadislerin daha doğru anlaşılması ve hadislerin derecesinin yükselmesi zikredilebilir. Tüm muhaddisler gibi Buhârî de elde ettiği hadislerin güvenilirliğini teyit etmek ya da sahihlik derecesini artırmak için gerek bulunduğu şehirde gerekse farklı şehir ve ülkelere yaptığı ilmi yolculuklarla i‘tibâr yöntemini kullanmıştır. Buhârî, mütâbaatlar ile ya hadisi kuvvetlendirmek ya hadisin başka bir rivâyetinin olmadığını zannedenlere cevap vermek ya da herhangi bir kişiye cevap verme amacı olmaksızın, sadece hadisin başka bir rivâyetinin de var olduğunu göstermek için getirmiştir. Buhârî\'nin zikrettiği mütâbaatlarda manayı değiştirmeyecek nitelikte lafzî farklılıklar bulunmaktadır.
Keywords : Hadis, Buhârî, İtibâr, Mütâbaat, Şevâhid