TANZİMAT SONRASINDA OSMANLI DEVLETİNDE YABANCI ŞİRKETLER TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN İŞ VE İŞLEMLERİNDE TÜRKÇENİN KULLANIMI MESELESİ

Authors : Rıfat GÜNALAN

Pages : 341-363

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2017-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Tanzimat sonrası yabancı şirketlerle Osmanlı Hükümeti arasındaki ilişkiler geliştirilerek ortak yatırımlar yapılması söz konusu olmuştur. Sanayi devriminin getirdiği yenilikler neticesi olarak ortaya çıkan ve Osmanlı toplumunda da gelişen dünya ile birlikte ihtiyaç olarak görülen; telgraf, elektrik, demiryolu, fabrikalar vs.’nin ülkeye kazandırılması planlanmıştır. Bu planların tabii bir sonucu olarak Tanzimat sonrası yabancı şirketlerle Osmanlı Hükümeti arasında ilişkiler geliştirilerek ortak yatırımlar yapılması söz konusu olmuştur. Bu durum hem Batı bürokrasinin gerektirdiği yasa ve anlaşmalara bağlı kalarak hem de Osmanlı bürokrasinin nizamlarına uygun olarak yapılmasını zorunlu kılmıştır. Ancak ikili anlaşmalarla hazırlanan mukavelenamelerde sadece yabancı dilin kullanılması bürokraside birçok sorunu beraberinde getirmiştir. Antlaşma hükümlerinin farklı anlaşılması, özellikle Batılı şirketlerin mukavelede yer alan maddeleri kendi lehlerine yorumlamaları devleti ekonomik açıdan birçok zarara uğratmıştır. Osmanlı Devleti bu durum karşısında, mukavelelerde yer alan maddelerdeki dil kaynaklı belirsizliği ortadan kaldırmak için yabancı şirketlerle yaptığı yatırım işlerinde yabancı dilin yanında Türkçenin de kullanılması kararını almıştır. Bu çalışmada yabancı şirketlerle yapılan yatırım antlaşmalarının bürokrasisi ve Türkçenin bu antlaşmalarda kullanımı hakkında alınan kararlar ile uygulama şekilleri, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan belgeler temelinde ele alınıp incelenecektir.
Keywords : Türk Dili, yabancı şirketler, Osmanlı Devleti, Tanzimat