Eski Türklerde Şehir Yapısı ve Kültürü Üzerine Bazı Değerlendirmeler

Authors : Kürşat YILDIRIM

Pages : 81-89

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2023-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkistan sahasındaki eski şehirler esasen “feodal şehir yapıları” olarak tasnif edilmiştir. Feodal şehrin temel unsuru, şehrin etrafını kuşatan ve şehri dış düşmanlardan, diğer feodal güçlerden, bozkırlılardan, köylüden, çiftçiden vb. ayırmak için dikilen duvar veya surdur. Şehrin dinamiği- yâni onun inşası, yıkılması ve yeniden inşası- şehrin veya bölgenin siyasi ve toplumsal hayatı ile doğrudan bağlantılıdır. Bu yüzden kale, duvar vb. yapılar şehrin geçmişi ve kültürü hakkında bilgi vermektedir. Eski Türkistan şehirlerinde kaleler, hisarlar, yoğun nüfusun küçük alanlarda yaşadığı iç şehirler, dar sokaklar, pazarlar, ibadethaneler, türbeler, kamu binaları, tezgâhlar, şehrin dış mahallelerinde zanaatkârların, işçilerin meskenleri, mezarlıklar, dış halkada tarım üretimi yapılan bağlar-bahçeler-tarlalar, hayvan otlakları ve bunlarla meşgul olan nüfus vardı. Şehirler genelde ihtişamlı tahkimatla çevriliydi. Bu şehirlerde düzenli planlar ve şehir nizamını sağlayan görevliler vardır. İnsanların ve malların yığılması ile bitişik türlü meskenlerin artması sadece idare ve kültürün gelişmesini değil aynı zamanda zanaat ve ticaret hacminin büyümesiyle şehir yapısında geniş meydanları ortaya çıkarıyordu. Eski Türk şehirleri üzerine bu bildirimizde Türklerde şehir mefhumu ile şehrin fiziki yapısı, mekanları, planı, kısımları, savunma sistemleri, toplumun ruhuna ve sanata tesirleri gibi konular üzerine değerlendirmeler yapılacaktır. Böylece Türkiye şehir kültüründeki köklü Türkistan mirası üzerinde durulması hedeflenmektedir.
Keywords : Türkistan, Türkiye, Anadolu, Şehir Kültürü