XVI. Yüzyıl Şairi Halîfe Çelebî’nin Bilinmeyen Dîvân’ı

Authors : Murat GÜNEŞ

Pages : 117-147

Doi:10.26650/jes.2023.1330166

View : 35 | Download : 50

Publication Date : 2023-10-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Halîfe Çelebî, XVI. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şairlerindendir. Yaşadığı yüzyılda kaleme alınan tezkireler arasında biyografisinin yer bulduğu tek kaynak Ahdî-i Bağdâdî’nin Gülşen-i Şu‘arâ’sıdır. Aslen Tebrizli olan Halîfe, tam olarak bilinmeyen bir sebeple Karaâmid’e gelmiş ve hayatının önemli bir bölümünde bu şehirde bulunmuştur. Karaâmid’de Gazi İskender Paşa nâmına bir Leyliyy u Mecnûn mesnevisi kaleme alan Halîfe’nin bu eseri, Agâh Sırrı Levend tarafından şahsî kitaplığında bulunan tek yazmasından hareketle tanıtılarak incelenmiştir. Buna ilaveten Husrev u Şîrîn ve Yûsuf u Züleyhâ mesnevilerinin varlığıysa Kâtip Çelebî’nin Keşfü’z-Zünûn’unda bildirilir. Dîvân’dan ise hakkında söz söylenen çalışmalarda herhangi bir bilgi verilmez. Makalenin esas hedefi Halîfe’nin bilinmeyen Dîvân’ını tanıtmak olmakla birlikte eser içerisinde biyografik malzeme sunan bazı şiirlere tesadüf edildiği için bu ayrıntılar, şair hakkında söz söyleyen çalışmalar ışığında değerlendirilmiş ve hâl tercümesinin problemli noktalarına odaklanılarak yeni bilgiler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ahdî’nin tezkiresinde Diyarbakırlı olduğuna dair kesin bir bilgi yer almamasına rağmen birçok çalışmada Diyarbakır’da doğduğu öne sürülen ve Diyarbakırlı şairler arasında anılan Halîfe Çelebî’nin, Dîvân’ında Tebriz’i vatanı ve şehri olarak anması, bu noktada dikkat çeken ayrıntıların başında gelmektedir. Çalışmanın EK bölümündeyse şairin daha önce yayımlanmamış birkaç Türkçe şiiri yer almaktadır.
Keywords : Halîfe Çelebî, Dîvân, XVI yüzyıl klasik Türk edebiyatı, Tebriz