Bir Edebi Tür Olarak Gazavatnameler ve Dönemsel İçerik Analizi

Authors : Sultan Çetinkaya Tahtacı

Pages : 1-20

Doi:10.26650/jes.2024.1394961

View : 51 | Download : 70

Publication Date : 2024-04-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Gazavatnameler, Osmanlı döneminde, özellikle Hristiyanlara karşı yapılan gazaları konu alan epik eserlerdir. Bu eserler XV. yüzyılda ortaya çıkmaya başlamış, XVI. yüzyılda Osmanlı’nın büyümesine paralel olarak en verimli dönemlerine ulaşmıştır. Devletin zayıflama dönemine girdiği andan itibaren savaşların kaybedilmeye başlanmasıyla bu eserler yavaş yavaş azalmış ve yenilgilerin bir silsile halinde devam etmesiyle bu eserlerin arkası kesilmiştir. Şu an bilinen 270’tan biraz fazla gazavatname bulunmaktadır. Gazavatnameler üzerine şimdiye kadar yapılan en önemli çalışma Agah Sırrı Levend’e aittir. Levend, bir iki sayfayla gazavatnameler hakkında bilgi aktarmış, kitabın büyük bir bölümününde gazavatnamelerin listesini vermiş ve eserin sonuna Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavatnamesini eklemiştir. Bunun dışında Türk edebiyatı tarihini ele alan eserlerde gazavatnamelerle alakalı genel bilgiler bulunsa da gazavatnamelerin edebî türüne özgü bir çalışma yapılmamıştır. Yapılan çalışmalar genellikle bu eserlerin Arap harflerinden Latin harflerine aktarımı veya dil çalışmaları şeklindedir. Bu makalede ise: Bu eserlerin türü nedir? Hangi edebî türde kabul edilmelidir? Müstakil bir tür müdür yoksa epik geleneğin bir devamı mıdır? Eğer müstakil bir tür ise epik eserlerle benzerlikleri ve farklılıkları nelerdir? tarzı soruların cevapları bulunmaya çalışılacaktır. Son olarak, XV. yüzyılda kaleme alınan gazavatnameler dönemin edebî, tarihi ve politik bağlamı dikkate alınarak değerlendirilecektir.
Keywords : Gazavatnameler, Gaza, Gazi, Destanlar, Saray Şairleri