MAX HORKHEIMER VE THEODOR W. ADORNO’DA MODERN İNSAN VE TÜKETİM İDEOLOJİSİ

Authors : Fatma Begüm ÖZEL, Alper MUMYAKMAZ

Pages : 61-82

View : 16 | Download : 14

Publication Date : 2018-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, modern tüketicilerin hayata bakışı ve yaşam şekillerini tüketim kültürü üzerinden anlamayı amaçlamaktadır. Küreselleşme süreci ile birlikte daha çok tüketen, tüketerek varlığını inşa eden bir insan düşüncesi ortaya çıkmış, bu insan modeli de kültür endüstrisi sayesinde tüketicilerin günlük hayat içerisinde alışveriş, kitle iletişim araçları, sosyal kimlik, aile ve manevi değerler temelinde şekillendirilmiştir. İlk zamanlar temel fiziksel ihtiyaçlar üzerine kurulu olan tüketim kültürü, zamanla yerini “haz”, “istek”, “arzu”, “statü”, “kimlik” ve “prestij” gibi kavramlara bırakmıştır. Üretimin değersizleştirildiği hatta görmezden gelindiği bu dönemde, insanlar tükettikleri üzerinden bir kimlik kazanmaya, toplumsal konumlarını şekillendirmeye başlamışlardır. Hatta zamanla insan bir nesneye indirgenmiştir. Günümüzde ihtiyaçların karşılanmasından öte bir ideolojiye dönüşen tüketim olgusunun teorik detayları Frankfurt Okulunun iki önemli ismi Max Horkheimer ve Theodor W. Adorno’nun eleştirel teorileri çerçevesinde ele alınmış, tüketim kültürünün bir eleştirisi yapılmıştır. Uygulama kısmında ise bireylerin tüketime yönelik algı ve düşünceleri, hermenötik yöntem kullanılarak yapılan derinlemesine mülakatlarla çözümlenmeye, bu sayede tüketim ideolojisinin bireylerin iç dünyalarındaki detayları kendi düşünceleri üzerinden analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda, tüketim kültürünün getirmiş olduğu fiziksel ve sahte ihtiyaçlara sahip olma arzusunun modern bireyde manevi boyutta değerler kaybına yol açtığı düşünülmektir. Bu sonucun bireyde “mutsuzluk, dayanışma eksikliği, güven kaybı, yabancılaşma, yalnızlaşma ve anlam kaybı” gibi duygu durumlarının yaşanmasına ve toplum içerisinde huzuru sağlayacak olan değerlerin ve duyguların kaybolmasına neden olduğu görülmüştür.
Keywords : Eleştirel Teori, Kültür Endüstrisi, Tüketim Kültürü, Değerler Tüketimi