HALK TARAFINDAN SEÇİLEN DEVLET BAŞKANLARININ YÜRÜTME YETKİLERİ (KARŞILAŞTIRMALI ANAYASA İNCELEMESİ)

Authors : Mfatih ÇINAR

Pages : 119-141

View : 13 | Download : 16

Publication Date : 2019-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Devletin yasama, yürütme ve yargıdan oluşan üç fonksiyonu bulunmaktadır. Hiç kuşkusuz devlet yönetiminin ulusal ve uluslararası zeminde en aktif öğesini yürütme organı oluşturmaktadır. Çağdaş devlet yapılanmalarında devlet başkanları ya halk tarafından seçilmekte ya da parlamentolar bu yetkiyi kullanmaktadır. Halk tarafından seçilen devlet başkanlarının yürütmeye ilişkin yetkilerinin, parlamentolar tarafından seçilen devlet başkanlarına nazaran daha geniş olduğu görülmektedir. Türkiye Cumhuriyeti kuruluşundan itibaren meclis tarafından seçilen devlet başkanı modelini uygulanmaktayken, 2014 yılında “çok adaylı halk tarafından seçilen devlet başkanı modeline” geçiş yapmıştır. Devlet başkanlarının halk tarafından seçilmeleri beraberinde hukuki ve de facto olarak daha geniş görev, yetki, sorumluluklar getirmektedir. Dünya genelinde uygulanmakta olan benzer modellerin incelenmesi, Türkiye’nin devlet başkanının karşılaştırmalı anayasa hukukuna göre konumunun belirlenmesi açısından faydalı olacaktır. Başkanlık ve Yarı Başkanlık hükümet sistemlerinin ayırt edici özelliği devlet başkanlarının halk tarafından seçilmesidir. Dünya genelinde oldukça fazla uygulaması olan bahse konu modelin tüm örneklerinin incelenmesi çalışmanın kapsamını aşacaktır. Konunun yeterli seviyede anlaşılması için emsal modeller olarak belirginleşen ABD, Fransa ve Rusya Devlet Başkanlarının görev ve yetkilerinin incelenmesi karşılaştırmalı anayasa incelememizin çerçevesini oluşturmaktadır. Anılan devletlerin anayasalarında mevcut olan devlet başkanına daha geniş çerçevede yürütme organına ilişkin düzenlemeler temel inceleme konumuzu oluşturmaktadır. Karşılaştırmalı olarak devlet başkanlarının seçilme süre ve yöntemleri, tarafsızlıkları, görev ve yetkileri, hukuki sorumlulukları ele alınarak modellerin olumlu özellikleri belirlenmeye çalışılacaktır. Yapılan tespitler ışığında Türkiye için anayasal yönden bir değerlendirme yapılması araştırmanın nihai amacını oluşturmaktadır.
Keywords : ABD Rusya Fransa Devlet Başkanları, Halk Tarafından Seçilen Başkan, Yürütme Organı, Yürütme Sistemi Sorunları