ARAP BAHARI SONRASI İRAN-SURİYE İLİŞKİLERİNDE PRAGMATİK DÖNÜŞÜM

Authors : Ali Semin

Pages : 467-485

Doi:10.58884/akademik-hassasiyetler.1552292

View : 77 | Download : 228

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tahran-Şam ilişkileri 1946 yılında Suriye’nin bağımsız bir devlet olarak tarih sahnesine çıkmasıyla başlamıştır. Ancak bu ilişkiler Şah döneminde ilerleme gösterememiştir ve özellikle 1979 Humeyni Devrimi’ne kadar giden süreçle beraber ilişkilerde yeni bir dönem ortaya çıkıyordu. İran-Irak Savaşı sırasında Suriye, Baas rejimi Arap ülkeleri arasında birliği savunmasına rağmen, Arap dünyasında Tahran\\\'ın yanında yer alan tek ülke oldu. İran’da Humeyni rejiminin iktidara gelmesi sonucunda Suriye’de Baas partisiyle ilişkilerini geliştirme yoluna gitmiştir. Özellikle 2011’e kadar giden süreçte İran ve Suriye ilişkilerine dikkat edildiğinde en önemli faktörler jeopolitik çıkarlar, Şam’ın İran’ın Saddam iktidarıyla yaşadığı savaşta Tahran’ı desteklemesi ve karşılıklı çıkarlar doğrultusunda oluşmuştu. Örneğin, Suriye\\\'nin İsrail, Lübnan ve Irak ile olan sınırları, Suriye\\\'nin İran için jeostratejik önemini ortaya koymaktadır. Başka bir deyişle Suriye, Lübnan Hizbullah\\\'ına lojistik, mali ve askeri destek koridoru olarak İran için bir ileri karakol işlevi görmüştür. Ancak bu durum 2011 yılında Suriye’de Beşşar Esed rejimine yönelik gelişen protestolarla büyük bir iç savaş krizine tırmandı ve bu tablonun neticesinde İran bu iç savaşın bir aktörü haline gelmiştir. İran, Suriye’de gelişen bu savaş karşısında Baas iktidarını desteklemiştir. Özellikle “İran’ın ideolojik farklılıklara rağmen Esed’i desteklemesiyle beraber Şam-Tahran ilişkileri yeni bir döneme mi girdi?” sorusunun ele alındığı bu çalışmada jeopolitik hususların, askeri gelişmelerin, İran’ın nükleer faaliyetlerinin ve stratejik unsurların ikili ilişkilerde etkisi irdelenmiştir.
Keywords : İran, Suriye, Jeopolitik, Nükleer Faaliyet