EKONOMİK KARMAŞIKLIK VE REFAH İLİŞKİSİNE YÖNELİK AMPİRİK KANITLAR: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Authors : Atilla Ünlü

Pages : 429-456

Doi:10.58884/akademik-hassasiyetler.1554265

View : 76 | Download : 63

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir ülkenin sahip olduğu bilgi çeşitliliğinin yüksek olması ve bu bilginin güçlü bir entegrasyonla kullanılması, yalnızca sınırlı sayıda ülkenin üretebildiği karmaşık ürünlerin üretimini mümkün kılarken aynı zamanda ülkenin ihracat çeşitliliğini artırmasına da katkı sağlamaktadır. Bu iki unsur, ulusal ekonomilerin ekonomik karmaşıklık seviyesini belirleyerek ülkelerin refah düzeyleri üzerinde belirleyici bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada, 1995-2022 yılları arasında Türkiye’de ekonomik karmaşıklığın kişi başına düşen GSYH üzerindeki etkisi araştırılmaktadır. Refah göstergesi olarak kişi başına düşen GSYH kullanılırken, ekonomik karmaşıklık göstergesi olarak ise Hidalgo ve Hausmann (2011) tarafından geliştirilen Ekonomik Karmaşıklık Endeksi (ECI) tercih edilmiştir. Ayrıca, doğrudan yabancı yatırımlar, enflasyon, araştırma ve geliştirme harcamaları ve dış ticaret dengesi kontrol değişkenleri olarak modele dahil edilmiştir. Araştırmada öncelikle değişkenlerin durağanlık seviyelerini belirlemek amacıyla Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) ve Phillips-Perron (PP) kök testleri uygulanmıştır. Ardından, değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkiyi incelemek ve kısa-uzun dönem katsayı tahminlerini yapmak için ARDL sınır testi yöntemi kullanılmıştır. Son aşamada ise ekonomik karmaşıklık ile kişi başına düşen GSYH arasındaki nedensellik ilişkisi incelemek amacıyla Breitung-Candelon frekans alanı yöntemi uygulanmıştır. Ampirik bulgular, ekonomik karmaşıklık ile kişi başına düşen GSYH arasında anlamlı bir nedensellik ilişkisi olduğunu ve ekonomik karmaşıklık seviyesindeki artışın kişi başına düşen gelir üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir.
Keywords : Ekonomik Karmaşıklık, Kişi Başına, Düşen GSYH, ARDL Sınır Testi.