RACHEL WHİTEREAD’İN “EV” HEYKELİ ÜZERİNE BİR OKUMA: BURJUVA ESTETİĞİ YARA KABUĞU GİBİ DÖKÜLÜYOR

Authors : Tufan AKYOL

Pages : 79-87

View : 6 | Download : 9

Publication Date : 2021-04-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Rachel Whiteread’in Londra’da yer alan Ev heykelinin mekânla kurduğu biçimsel etkiler araştırılmıştır. Eserde Viktoria mimarisinin işaret ettiği politik kavramlar, heykelin biçimsel tavrıyla bir arada değerlendirilmiştir. İzlenen bu yöntemin sosyolojik karşılıklarının anlaşılması için Viktoria döneminin sanayi proletaryası ve fabrika prensiplerinin toplumsal etkileri ifade edilmelidir; çünkü Whiteread, doğrudan Viktoria dönemini temsil eden mimariyi yıkarak o dönemin kasvetli izlerini Ev heykeliyle açığa çıkartmıştır. Söz konusu olan Viktoria döneminde doruğa çıkan sanayileşmenin tarifi için Friedrich Engels insert ignore into journalissuearticles values(1820-1895);’in İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu yapıtına ve Christopher Caudwell insert ignore into journalissuearticles values(1907-1937);’in Ölen Bir Kültür Üzerine İncelemeler’ine başvurulmuştur. Engels, Viktoria döneminde yükselen endüstri devriminin ilk adımlarına çok yakından tanıklık etmiştir; İngiltere’deki emekçi sınıfı üzerine olan gözlemleri, fabrika yasalarının toplumda açtığı -kapanmaz- yaraları ve sınıflar arasındaki çatışmayı açıkladığı gibi heykelde yıkılan Viktoria mimarisine de karşılık getirmektedir. Üretim elemanlarını elinde bulunduran burjuvazi, fabrika sistemindeki otoriter tavrını mimaride ve estetikte göstermiş, kendi güzellik anlayışını, estetik kültürünü insert ignore into journalissuearticles values(yoksunluğunu); diğer sınıfları eritmek için kullanmıştır; şüphesiz büyük kentler, tüm karmaşıklığına rağmen sokaklarıyla ve mimarisiyle, sınıflar arasındaki bu ayrımı belirgin şekilde çizmiştir. Estetik düzleme taşınan bu sınıfsal gerilim, Whiteread’in gri renkli betondan Ev’inde gözlemlenebilmektedir. Whiteread’in negatifini çıkardığı Viktoria evi, adeta işçi sınıfının yaşadığı konutları tasvir eder; Ev, en az o konutlar kadar havasız, penceresiz ve hatta kapısızdır. Diğer bir açıdan Whiteread, evin Viktoria mimarisini ortadan kaldırarak burjuva ideolojisine de eleştiri sunmuştur. Burjuvanın ilahlaşma arzusu, mimari tasarımda desenlerle, motiflerle ifade bulurken emekçi sınıfın hayatta kalma mücadelesi evin tanımını değiştirmiştir; emekçi sınıfta evin işaret ettiği tek bir ifade vardır: Barınma. Arzuların etki ettiği mimari tasarımları incelerken Hal Foster insert ignore into journalissuearticles values(1955);’ın Tasarım ve Suç eseriyle bağ kurulmuştur. Foster’ın Art Nouveau tasarımı üzerinden burjuva estetiğiyle kurduğu ilişki Viktoria mimarisine farklı bir bakış sunmuştur.
Keywords : Ev, Rachel Whiteread, Viktoria Dönemi, Art Nouveau