RAST MAKÂMI ÖRNEKLEMİNDE TEVŞİHLERİN MAKÂM ANALİZİ (18-21. YY.)

Authors : Mustafa Süha ÇUBUKCU, Alper AKDENİZ

Pages : 113-128

View : 10 | Download : 8

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Tevşih, Hz. Peygamber’in insert ignore into journalissuearticles values(s.a.v.); hayatından kesitlerin sunulduğu, ona olan övgülerin terennüm edildiği bir Türk Din Mûsikîsi formudur. Tevşih, ekseriyetle mevlîd ve mirâciye gibi Türk Mûsikîsinin en hacimli ve ihtişamlı formlarında icrâ edilmek üzere bestelenmesi ve bu formlardan beslenmesi hasebiyle içerisinde taşıdığı nazarî unsurların incelenmesi açısından önem teşkil etmektedir. Türk Din Mûsikîsi bestekârlığında büyük önem taşıyan 18-21. yy. dönemlerini ihtivâ eden bu çalışmada, Rast makâmında bestelenen 33 adet tevşih makâmsal çerçevede ele alınmıştır. Belgesel ve tarihsel tarama temelinde gerçekleştirilen çalışmada, betimsel yöntemle sistematik bir inceleme hedeflenerek; verilerin toplanması, çözümlenmesi, yorumlanarak değerlendirilmesi, tablo ve grafikler kullanılarak raporlaştırılması süreçleri izlenmektedir. Bu bağlamda çalışma içerisinde “tarama/survey” ve “sınıflandırma” metodları kullanılmıştır. Yapılan incelemeler yoluyla ilgili dönemler ve Rast makâmında bestelenen tevşihlerin; seyir, perde aralıkları, geçki ve çeşni gibi makâmsal özelliklerinin ortaya konularak eserlerin tarihi süreç içerisinde nasıl bir yol izlediğini gözlemlemek amaçlanmaktadır. Ayrıca ilgili dönemlerdeki nazarî anlatımlar ile tevşihlerde kullanılan beste üsluplarındaki benzerlik ya da farklılıkların saptanması hedeflenmektedir. Müşâhede edilen eserlerin neticesinde bestelenen tevşihlerde dönemlerindeki nazariyatçı tarifleri ile hangi noktalarda mutâbıklık sağlandığı; dönemler ilerledikçe geçki ve çeşni yapılarında ne gibi farklılıklar meydana geldiği, perde aralıklarında nasıl bir değişim sergilendiği gibi konular tablolarda yer verilen verilere göre irdelenmiştir. Ayrıca tevşihlerde en fazla kullanılan biçim kalıbının farklı formlardaki kalıplarla benzerlik gösterdiği ifade edilmiştir.
Keywords : Makâm Analizi, mevlîd, mirâciye, rast makâmı, tevşih