Eşmûnî’nin Menârü’l-Hüdâ Adlı Eseri ve Vakf-İbtidâ ile İlgili Değerlendirmeleri

Authors : Kenan Aklan

Pages : 167-188

View : 35 | Download : 19

Publication Date : 2024-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Anlamın tamam olduğu yerde durmak suretiyle sesi ve nefesi kesmeyi ifade eden “vakf” ile yine anlamın uygun olduğu yerden okumayı başlatma veya devam etme demek olan “ibtidâ” bir yandan okuyucuya sağlıklı bir tilavet imkânı vermesi bakımından kolaylık sayılırken diğer taraftan da Kur’an’ın manasını koruma ve daha iyi anlaşılmasında yardımcı bir disiplin olarak görülmektedir. Kıraat ve tefsir eserlerinde ilm-i kırâatin alt disiplini olarak addedilen vakf ve ibtidâya dair çeşitli eserler kaleme alınmış, bunların büyük çoğunluğu günümüze ulaşma imkânı bulabilmiştir. Hicrî on birinci yy. Mısırlı âlimlerden olan Abdülkerîm el-Eşmûnî’nin Menârü’hüdâ fi’l-vakf ve’l-ibtidâ adlı kitabı da bu doğrultuda kaleme alınmış önemli kaynaklardandır. Çünkü Eşmûnî kitabında, kendisinden önce telif edilmiş önemli vakf ve ibtidâ eserlerinden ve âlimlerin görüşlerinden istifade ettiği gibi, bazen kendi değerlendirmelerini de ortaya koyarak kanaatimizce bu alana önemli katkılarda bulunmuştur. Eserinde, birçok âyetin tahlilinde istifade ettiği başta âyet ya da hadis rivayeti olmak üzere kıraat ihtilafı, sarf-nahiv konuları, şiirler vb. unsurların varlığı müellifin ilmî yönden çok yönlülüğünün göstergesi sayılabilir. Çalışmamızda öncelikle Eşmûnî’nin hayatı ve ilmî şahsiyetiyle ilgili muhtasar bilgiler verildikten sonra Menârül’-hüdâ eserinin içeriği ana hatlarıyla zikredilecektir. Ardından müellifin, adı geçen eserde vakf ve ibtidâ taksimatına temas edilecektir. Bu esnada vakf ve ibtidâ ile ilgili gerek bazı âlimlerin gerekse müellifin şahsî kanaati kabul edilen görüşlerine de kısaca yer verilecektir. Çalışmanın, ülkemizde yürütülen akademik çalışmalarda vakf ve kıraat ilişkisini Eşmûnî ve eseri bağlamında inceleyen yeni araştırmalara katkı sunması hedeflenmiştir.
Keywords : Kıraat, vakf ve ibtidâ, Eşmûnî, Üşmûnî, menârü\'l hüdâ