İslâm Hukuk Düşüncesinde Örfün Yeri, İşlevi ve Güncel Fıkhî Meselelere Etkisi

Authors : Taha Yılmaz

Pages : 139-166

View : 122 | Download : 38

Publication Date : 2024-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hukuk, toplumda adaleti temin ve tesis etmek için toplumsal hassasiyetleri de gözönünde bulundurarak birçok ilke belirlemiştir. Toplumda hukukun işlevsel ve uygulanabilir hale dönüştürülmesi de bu hassasiyetlere bağlıdır. İslâm hukuku da kurallarını oluştururken tedvin ve inşa sürecinde Müslümanların iyi gördüğü, benimseyip alışkanlık haline getirdiği teamülleri bu perspektifte önemsemiştir. Yazılı hukuk kuralları yanında akl-ı selim tarafından kabul gören ve İslâm naslarıyla çelişmeyen örf ve adetleri adeta yaşayan hukuk olarak kabul etmiş, hükümlerin kaynağı olarak usûl-i fıkhın dayandığı fer’î deliller skalası içinde örfe yer vermiştir. Örf ve adetler hukuktaki yerlerine konumlandırıldıktan sonra şayet toplumda teâmül haline gelmiş iseler amel-i icma’a şeklinde bir tezahürle nassın bulunmadığı ya da nas bulunsa bile zarûret, umûmü’l-belvâ, kolaylık ve meşakkati giderme gibi prensiplerle azimetin yanında ruhsatlara da bazen müracaat edilir olgusuyla kendisine kimi hükümler dayandırılmıştır. İslâm hukukçuları tarafından fıkıh usûlü çerçevesinde hangi örf ve adetlerin kabul edileceği ve hangi şartlarla İslâm hukuku düşüncesinde örfe yer verileceği belirlenmiştir. Nitekim günümüzde birçok yeni fıkhî mesele Müslümanların hayatlarında inkâr edilmez bir olgu olarak mevcudiyetini devam ettirmekte ve bu gerçeklik de örf temelli etkiyi yeniden değerlendirme ihtiyacını ortaya koymaktadır. İslâm hukuk düşüncesinde örfün yeri, işlevi ve güncel fıkhî meselelere etkisini irdelemeyi hedefleyen bu çalışma tarihi döküman ve metin analizi yöntemiyle ortaya konuldu.
Keywords : İslam Hukuku, Delil, Kaynak, Örf, Güncel