Sivrihisar Ulu Cami Yapı Malzeme Analizleri

Authors : Ali Akın AKYOL

Pages : 36-55

View : 16 | Download : 20

Publication Date : 2019-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :1275 yılında inşa edilmiş olan Sivrihisar Ulu Cami, Anadolu’da Selçuklu dönemi ahşap sütunlu cami tipinin en iyi korunmuş örneklerinden birini temsil etmektedir. Yapı, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerindeki çeşitli onarım ve değişikliklerle bugüne ulaşabilmiştir. 2015 yılında, Sivrihisar Ulu Cami restorasyonu sürdürülürken camiye ait toprak/sediman, taş/kayaç, tuğla/ kiremit, harç ve sıvalar yerinde incelenerek örneklenmiş, takiben bilimsel bir araştırma projesi halinde incelenmiştir. Analizler, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü Malzeme Araştırma ve Koruma Laboratuvarı’nda insert ignore into journalissuearticles values(MAKLAB); gerçekleştirilmiştir. Sivrihisar Ulu Cami yapı malzemelerinin insert ignore into journalissuearticles values(cami ahşap malzemeleri hariç); arkeometrik yönden tanımlanması çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Arkeometrik incelemeler kapsamında örneklere fiziksel, kimyasal ve petrografik analizler uygulanmıştır. Taş,tuğla ve kiremit örneklerin dayanımlarının belirlenmesi için temel fiziksel testler insert ignore into journalissuearticles values(birim hacim ağırlığı, su emme kapasitesi, gözeneklilik ve kayaç sertliği testleri); uygulanmıştır. Taş ve tuğla örnekler yüksek değerlerde toplam tuz içeriğe sahiptirler. Taş ve tuğla örneklerin yüksek miktarlarda karbonat, düşük miktarlarda fosfat, sülfat ve klorür türlerinde tuzlanmalar içerdiği belirlenmiştir. Petrografik analizler, yapıda yoğunlukla kireçtaşları ve yanında monzonit ve devşirme mermer türü taşların/kayaçların kullanıldığını göstermiştir. Yapısal taşlar fiziksel, petrografik ve kayaç kökenlerine göre değişen dayanım özelliklerine sahiptirler. Tuğla ve kireçtaşlarında bulunan yüksek orandaki tuzlanmanın kaynağını çevresel etkilerle toprak rezervuardan kapiler etki ile taşların bünyesine ve yüzeylerine taşınan çeşitli türde tuzlar oluşturmaktadır. Agrega/bağlayıcı kompozisyonu açısından değerlendirilen harç ve sıvalar oldukça farklı agrega/bağlayıcı içeriklere sahiptirler. Harç ve sıvaların agrega içeriğini yakın çevre akarsu yatağına ait iri ve yuvarlanmış yapıda, yerel kayaç formasyonunu yansıtan agregalardır. 
Keywords : Sivrihisar Ulu Cami, Arkeometri, Restorasyon, Yapı Malzemeleri, XRF