Kazakistan, Kızılorda İli Şiyeli İlçesinde Bulunan Okşı Ata Türbesi

Authors : Gulbanu KOSHENOVA, Yerlan ZHIYENBAYEV

Pages : 389-398

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2019-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Kazakistan’da günümüzde Türk- İslam dönemine ait birçok eser bulunmaktadır. Okşı Ata Türbesi, Kızılorda İli Şiyeli İlçesine bağlı Baigekum köyünün türbe ile aynı ismi taşıyan mezarlıkta bulunmaktadır. Türbenin tarihlendirmesi konusunda araştırmacılar arasında iki farklı görüş vardır. Türbenin inşa tarihini destekleyecek ne bir kitabesi, ne de bir arşiv belgesi mevcuttur. Bu sebeple türbenin tarihlendirmesi konusunda analojik yöntemlerle aynı dönem plan ve malzeme yönünden benzer örneklerle kıyaslama yoluna gidilmiştir. Kazakistan Cumhuriyeti Tarih ve Kültür Anıtlar Kurulu tarafından hazırlanan Okşı Ata Türbesinin tescil kaydı belgesinde yapının 11.y.y. sonu 12. Yy. başı olarak tarihlendirilmesi yapılmıştır. Bu fikirlerini destekleyecek plan, malzeme ve örtü sistemi bakımından Okşı Ata Türbesi ile benzerlikleri olan hemen yakınındaki Asan Ata Türbesini ve yakın çevredeki benzer türbe örnekleri gösterilerek mantıki ve bilimsel bir zemine oturtulmaya çalışılmıştır. Türbenin tarihlendirilmesi ile ilgili ikinci görüş ise, “Kazrestavratsya” Onarım Merkezinde Okşı Ata Türbesine ait onarım dosyasındaki bilgilere istinaden Türbenin tarihlendirilmesi 16. Yüzyıl olarak yapılmıştır. Bu tarihlendirmenin neye göre yapıldığı hususunda hiçbir gerekçe ve bilgi verilmemiştir. Bildirimizde, Okşı Ata Türbesinin tarihlendirilmesi hususunda iki farklı görüşe yer verilerek tarafımızdan bir değerlendirilmesi yapılacaktır. Kazakistan’da erken ortaçağ dönemi kare planlı türbe mimarisi örnekleri olarak değerlendirilmektedir. Bu bildirimizde Okşı Ata Türbesi ile ilgili yaptığımız literatür ve arşiv çalışmaları ışığında, türbenin inşa tarihi, mimari tanımı, süsleme özellikleri anlatılarak çizim ve fotoğraflarla desteklenmiştir. İncelediğimiz türbenin gerek Orta Asya’da Kızılorda’da Hasan Ata insert ignore into journalissuearticles values(11.yy - 12.yy.); vd benzer türbe örnekleri ile gerekse Anadolu’da Konya’daki Evhadüddin Kirmani insert ignore into journalissuearticles values(13.y.y.ortası);, Hoca Cihan insert ignore into journalissuearticles values(13.y.y.); gibi türbeler ile plan ve örtü sistemleri açısından karşılaştırması ve değerlendirmesi yapılarak Türk sanatındaki yeri ve önemi anlatılacaktır. 
Keywords : Kazakistan, Orta Asya, Türk İslam Sanatı, Türbe Mimarisi, Okşı Ata Türbesi, Kızılorda