KENTSEL ARKEOLOJİK MEKÂNDA ÇAĞDAŞ DENEYİM ORTAMLARININ TASARIMI: ÇEVRE ESTETİĞİ BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Şerife İncedemir, Kemal Reha Kavas, İbrahim Bakır

Pages : 149-178

Doi:10.48069/akdenizsanat.1468775

View : 53 | Download : 52

Publication Date : 2025-01-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Aydınlanma döneminden itibaren gelişen geleneksel estetik, günlük hayattan soyutlanan sanat yapıtlarının göz merkezli incelemesiyle sınırlı bir sanat felsefesi olmuştur. Oysa estetiğin etimolojik kökeni duyulur algının bilimine karşılık gelerek günlük hayatta tüm duyuları kapsar. 20. Yüzyılın ikinci yarısında gelişen çevre estetiği, kavramı geniş kapsama açarak bedenin çevresel süreklilikteki çok duyulu algılarını incelemiştir. Böylece, çevre estetiği, günlük hayata sahne olan kentlerin tarihsel ve kültürel bağlamları ile ilişkilenmiştir. Özetlenen dönüşümü kentsel arkeolojik mekân bağlamında tartışan çalışma, şu sorudan hareket eder: kentin tarihsel katmanlarını oluşturan arkeolojik varlıkların algılanma ve sunulma biçimlerini yönlendiren çağdaş tasarım yaklaşımları ile çevre estetiği kuramı arasındaki ilişki nedir? Bu doğrultuda, kentlerdeki arkeolojik varlıkların sunumundaki geleneksel sınırlar tanımlanmış ve bunları aşan çağdaş uygulama örnekleri tanıtılmıştır. Doküman analizi ile, tasarımcı yaklaşımları proje raporları üzerinden incelenerek tasarım süreçlerine yön veren temel kavramlar ortaya konmuştur. Veriler çevre estetiği kuramı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Nitel araştırmanın bulguları, kentsel arkeolojik mekânın deneyimlenmesine yönelik çağdaş tasarım yaklaşımları ile çevre estetiği kuramı arasındaki örtüşmeleri tespit ederek literatüre katkı sağlamıştır. Sonuç olarak, çağdaş tasarımlarda arkeolojik mekânın çok duyulu bir bedensel deneyim ortamı olarak değerlendirildiği ve söz konusu çağdaş yaklaşımlar sayesinde arkeolojik değerlerin özümsenmesi ve kentsel aidiyet geliştirmesi için özgün potansiyeller üretildiği gözlenmiştir.
Keywords : Çevre Estetiği, Kentsel Arkeoloji, Mekân, Deneyim, Aidiyet