Selçuklu Konya’sında Muhammed b. Ebû Bekir er-Râzî’nin Hadis Faaliyetleri ve Kenzü’l-Hikme İsimli Hadis Şerhi

Authors : Ubeydullah Efe

Pages : 365-380

Doi:10.51121/akif.2024.70

View : 59 | Download : 81

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu Selçuklu devrinde yetişmiş âlimlerden birisi olan Zeynüddîn Muhammed b. Ebî Bekr er-Râzî (ö. 666/1268’den sonra), daha çok Arap dili ve tefsir alanlarına dair eserleriyle tanınmaktadır. Onun bu sahalara ilişkin Muhtâru’s-sıhâh ve Tefsîru garîbi’l-Kur’âni’l-azîm gibi oldukça şöhret kazanmış eserlerinin yanında, Kütüb-i sitte’den seçtiği Kenzü’l-hikme isimli 100 hadîsi şerh ettiği kitabı, Selçuklu’nun payitahtı Konya’da bulunan bir âlimin hadis ilmine dair faaliyetlerini göstermesi açısından oldukça dikkat çekicidir. Nitekim Anadolu Selçuklu devrine tesadüf eden yaklaşık üç asırlık zaman diliminde hadis ilmiyle ilgili eserler nicelik olarak, bu süreçten önceki Büyük Selçuklu dönemine ve sonraki Osmanlı devrine nazaran daha azdır. Zeynüddîn er-Râzî, dönemin meşhur düşünürlerinden Sadreddîn Konevî’ye (ö. 673/1274) İbnü’l-Esîr’in (ö. 606/1210) Câmiu’l-usûl isimli meşhur eserini okuyarak kendisinden kitabı rivayet için icazet almıştır. Râzî ile ilgili son dönem araştırmaları genellikle onun Arap dili sahasındaki konumuna ve tefsirciliğine odaklanmaktadır. Hadis sahasındaki yeri ile ilgili tespit edilebilen herhangi bir müstakil araştırma yoktur. Bu çalışmada Zeynüddîn er-Râzî’nin hadis ilminde yüksek seviyede bir hadis âlimi olmamakla beraber döneminde ve bulunduğu bölgede hadis eseri telif etmiş nadir âlimlerden biri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öte yandan onun Konya’da bulunduğu esnada ilmî çevresinin büyük oranda mutasavvıflardan oluştuğu, eserine aldığı hadislerin konularının tasavvufun temel öğretileri ile ilişkili olduğu fakat hadisleri şerh ederken neredeyse hiçbir tasavvûfî yoruma yer vermediği tespit edilmiştir.
Keywords : Hadis, Muhammed b. Ebû Bekir er-Râzî, Anadolu Selçuklu, Konya, Kenzü’l-Hikme.