Dede Korkut’taki Aladağ

Authors : Dursun Can Eyüboğlu

Pages : 39-63

Doi:10.33404/anasay.1295866

View : 147 | Download : 162

Publication Date : 2023-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk destanları içerisinde önemli bir yere sahip olan Dede Korkut Destanları eski Türk yaşamının bir yansıması olup Türk tarihi, coğrafyası, dili, edebiyatı, kültürü, sanatı gibi birçok konu hakkında önemli bilgiler içermektedir. Dede Korkut’ta birçok yer adı geçmektedir. Bunlardan biri de Aladağ/Ala Dağ’dır. Aladağ’ın adı Dede Korkut Kitabı’nda yedi boyda geçmektedir. Dede Korkut’taki Aladağ, destanın alt coğrafyasında Türklerin anayurdu Orta Asya’dadır. Dede Korkut’ta adı geçen Aladağ, günümüzde de aynı adı taşıyan Aladağlar (Alatau/Alatav)’dır. Aladağlar, Orta Asya’da Tanrı Dağları’nın büyük bir kolunu oluşturan dağlardır; Tanrı Dağları’nın kuzey ve batı kolunda yer alırlar. Aladağların etekleri binlerce yıldır çeşitli Türk boyları tarafından yurt tutulmuştur. Dede Korkut Destanları’nın merkez bölgesini oluşturan Aladağlar ve Karadağlar, Milattan önceki dönemlerde İskit/Sakaların, Kanglıların, Usunların, Batı Hunlarının ve sonrasında Batı Göktürkleri-Türgişlerin merkez ve/veya önemli bir bölgesi olmuştur. Aladağlar aynı zamanda diğer Türk sözlü kültür ürünlerinde, destanlarında da önemli bir yere sahiptir. Dede Korkut’ta Arku Beli Ala Dağ ifadesinde adı Ala Dağ ile birlikte geçen Arku/Argu, Orta Asya’da önemli bir tarihi bölgedir. Dede Korkut’taki Aladağ, Karadağ, Karaçuk, Kazılık Dağı, Türkistan, Amıt Suyu/Amu Derya, Demirkapı vb. birçok yer adı destanın tarihi coğrafyasını yansıtmaktadır. Türklerin yaşadığı geniş coğrafyada çok sayıda Aladağ vardır. Bu makalede, Dede Korkut’taki Aladağ; destanın alt coğrafyası ve üst coğrafyasındaki yeri incelenmiştir.
Keywords : Dede Korkut, Tarih, Coğrafya, Aladağ, Ala Dağ