SINIRLAR, ZİRVELER VE DİRHELER: ŞIRNAK-ULUDERE YÜZEY ARAŞTIRMASI

Authors : Nilgün Masatcıoğlu

Pages : 55-77

Doi:10.36891/anatolia.1540079

View : 32 | Download : 29

Publication Date : 2024-12-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Dağlık Şırnak Yüzey Araştırması projesinin bir parçası olarak 2019 yılında Uludere İlçesinde çalışmalar yürütülmüştür. Uludere, Şırnak’ı idari ve topografik olarak ikiye ayıran Hezil Suyu’nun doğusundan başlar ve Türkiye-Kuzey Irak sınırının büyük bölümünü oluşturur. İlçe, Kel Mehmet ve Tanintanin gibi yüksek dağlarca kuşatılmıştır. Hezil’in sekilerinde yaklaşık 1000 m olan yükseklik doğuya doğru giderek artar ve 3200 metreyi bulur. Bu blok halinde uzanan dağların yüksek yaylalarında özellikle yaz aylarında kullanılan geçitler bulunur. Bu kuşaktan kaynaklan ve en sonunda Dicle ile birleşen nehirler içinde Hezil, Ortasu ve Küçük Habur, ilçenin en güçlü rezerve sahip sularıdır. Ortasu, sadece Uludere’de değil, tüm Dağlık Şırnak bölgesinde doğu-batı doğrultulu akan ender nehirlerdendir. Nehir vadileri, kar yağışının yoğun olduğu dönemlerde birincil yol ağlarıdır. Uludere’de gerçekleştirilen çalışmalar sırasında kırka yakın dirhe, beş yerleşim ve bir de kale tespit edilmiştir. İri, çoğunlukla işlenmemiş taşlardan yapılan, dörtgen biçimli ve en az iki katlı kule benzeri yapılara bölgede dirhe adı verilir. Uludere dirheleri, Altındağlar’ın güneybatı, Tanintanin’in güney ve Kel Mehmet’in de güneydoğu eteklerindeki nehir vadilerine konumlandırılmıştır. Bu yapıların, Kuzey Irak dağlığına doğru devam ettiği belgelenmiştir. Dirhelerin mimari özellikleri ve bulunan çanak-çömlekler Beytüşşebap yüzey araştırmasında tespit edilen örneklerle tamamen uyum içerisindedir.
Keywords : Dağlık Şırnak, Uludere, Dirhe, Erken-Orta Demir Çağ.