İslam Tarihinde Mancınıklar ve Mancınık Teknolojisi Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Erkan GÖKSU

Pages : 159-175

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :İlkçağlardan itibaren devletlerin kuruluşu ile birlikte kale surları en önemli savunma araçlarından biri olarak görülmüştür. Surların içerisinde yaşayan toplumlar ise kendilerini savunmak için birtakım yöntemler geliştirmişlerdir. Saldırıda bulunanlar ise surları aşmak için daha etkili savaş teknolojisi geliştirerek yeni makineler icat etmeye başlamışlardır. İnsanların hem kendi güvenliklerini hem de yaşadıkları bölgelerin güvenliği için çeşitli faaliyetlerde bulunurken yerleşim amacıyla kurulan şehirlerde ilk önce yüksek bir dağın tepesi, etrafı denizlerle veya ırmaklarla çevrili bölgeler yani korunaklı alanların olmasına dikkat edilmiştir. Fakat daha sonra bu yeterli gelmemiş ve şehirlerin etrafı yüksek surlarla çevrilerek surların önlerine hendekler açılmış, böylece savunma gücü arttırılmaya çalışılmıştır. Bunun yanında şehirlerin elverişli bölgelerine hisar ve kaleler de inşa edilmiştir. Tarih boyunca büyük bir öneme sahip olan kaleler ise genellikle yol kavşağı, dağların arasındaki boğazlar, denize uzanan burunlar, kıyılardan biraz uzaktaki adacıklar, köprübaşları gibi yerlerde arazinin tabi yapısından faydalanılarak inşa edilmiştir. Ayrıca yer seçiminde kalenin kolay ve az sayıda bir kuvvetle savunulabilmesi, savaş sırasında gerektiğinde dışarı çıkılabilmesi, uzun süren kuşatmalarda su ihtiyacının karşılanabilmesi, kuşatmalara karşı dayanıklı olması gibi özelliklerine de dikkat edilmiştir. Şehir ve kasabaların içinde bir noktada düşmanın surları geçmesi veya şehirde çıkabilecek herhangi bir isyan halinde geri çekilip müdafaa etmek için yapılan ve iç kale olarak da adlandırılan ikinci bir kale de mevcuttur. Savaşlarda kullanılan aletler zaman içerisinde hızlı sonuçlar alınması ve düşmana karşı üstünlük kazanılması için sürekli olarak geliştirilmiştir. Ateşli silahlar ise savaş tarihinde yeni bir çığır açarak bu yönde gelişimini tamamlamıştır. Ateş ve silah arasında kurulan teknik, barut gibi maddelerin kullanılmaya başlanmasıyla farklı boyutlara ulaşmıştır. İlk yapılan saldırılarda surlara merdiven dayanılarak aşılmaya çalışılmıştır. Ancak daha sonra tasarlanmış kuşatma aletleri veya makineleri diye tanımlanan taş ve gülle atan aletler kullanılmaya, kuşatma kuleleri inşa edilmeye, koçbaşları ile saldırı ve mayınlama gibi etkili yöntemler geliştirilmeye başlanmıştır. Bu yöntemlerden en etkilisi ise mancınık kullanılmasıdır. İlk olarak M.Ö. 5.-4. asırlarda üretildiği, Türkler ve Müslüman Araplar aracılığıyla Anadolu’ya ve oradan da Bizans’a ve Batı’ya ulaştığı bilinmektedir. Bu makalede İslam tarihinde kullanılan ilk mancınıklar ve mancınık teknolojisi incelenecek, Müslümanların mancınık teknolojisine katkıları üzerinde durulacaktır.
Keywords : Kuşatma araç gereçleri, ağır silah teknolojisi, Mancınık, İslam tarihi