HIRİSTİYANLIĞIN NECRÂN’A GİRİŞİ VE GELİŞİMİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Yaşar Üner

Pages : 188-205

View : 46 | Download : 44

Publication Date : 2024-05-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Hıristiyanlığın Güney Arabistan’a ilk kez Necrân üzerinden girdiğiyle ilgili olarak hem Hıristiyanların hem de Müslümanların –kendi itikatlarıyla uyumlu— rivayetleri bulunmaktadır. Fakat tarihî veriler göz önünde bulundurulduğunda Hıristiyanlığın Güney Arabistan’a Necrân üzerinden girmeyip, Hıristiyan tüccarların yol uğrağı olan liman şehirleri üzerinden plansız bir şekilde girdiğini söylemek mümkün görünmektedir. Bununla birlikte Hıristiyanlığın Güney Arabistan’daki gelişim sürecinde Necrân oldukça etkili bir pozisyonda yer almıştır. İslâm öncesi dönemde bölgenin en önemli ticaret şehirlerden biri olan Necrân üzerinde hâkimiyet kurmak ve burada kendi çıkarları doğrultusunda hareket eden bir toplum inşa etmek isteyen Bizans, Monofizit Habeşliler vasıtasıyla Hıristiyanlığın orada varlık göstermesi ve gelişmesi için planlı misyon hareketlerini desteklemiştir. İlerleyen süreçte Sâsâniler aynı amaç doğrultusunda himayesinde bulunan Nestûriler vasıtasıyla bölgeye etki etmeye çalışmıştır. Bu mücadeleler nedeniyle bölgede büyük bir kaos oluşmuş ve sonuç olarak “Necrân Katliamı” gerçekleşmiştir. Katliamdan sonra bölgeye sırasıyla Habeşliler ve Sâsâniler hâkim olmuş ve bu durum Habeşliler döneminde Monofizitliğin, Sâsâniler döneminde de Nestûriliğin bölgedeki hâkim mezhep olmasını sağlamıştır. Müslümanların bölgeye hâkim olmasıyla birlikte buradaki Hıristiyanlık zayıflamış ve önceki görünürlüğünü kaybetmiştir. Sonuç olarak, sunî ve pragmatik bir biçimde desteklenen ve yaygınlık kazanan dinlerin/mezheplerin “taşıma suyla değirmen dönmez” misali varlıklarını uzun süre devam ettirmeyeceklerini söylemek mümkün görünmektedir.
Keywords : Necrân, Hıristiyanlık, Monofizitlik, Nestûrilik, Habeşliler, Bizans, Sâsâniler