CİDDE’DE YOK OLAN OSMANLI MİRASI MİMARİ ESERLER

Authors : Güneş Alçı

Pages : 1-38

View : 41 | Download : 46

Publication Date : 2025-01-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Cidde, 16. yüzyılda Mısır’a yapılan sefer sonrasında Osmanlı Devleti’ne katılan Arap yarımadasının batısında kurulu liman şehirlerinden bir tanesidir. Yaklaşık dört asır Osmanlı idaresinde kalan şehirde birçok mimari eser onarılmış, inşa edilmiş, ancak bunlar zaman içerisinde iklim tahribatı ve modern yaşama uyma sürecinde isimleri bile bilinmeden yok olup toprağa ve tarihin bilinmeyen sayfalarına karışmıştır. Cidde’de Osmanlı döneminde inşa edilmiş eserlerle ilgili herhangi bir tespit veya çalışma yoktur. Eserlerin tespiti amacıyla internet kaynakları, yazılı metinler ve arşiv belgeleri karşılaştırılarak, yapıların isimleri, tarihçeleri ve mimari özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Amacımız az da olsa tespit edilebilen bilgileri karşılaştırıp bir referans kaynağı oluşturarak belki ileride yapılabilecek detaylı bir çalışma veya restorasyon için temel oluşturmaktır. Çalışmalar esnasında şehrin Osmanlı Devleti’ne intikali sonrasında mevcut kalenin defalarca onarıldığı, kapılarının yenilendiği, şehrin güvenliğini sağlama amacıyla kışla ve istihkâm kalelerinin yapıldığı, şehri idare eden paşalar için konut ve kamu binalarının yapılarak tahsis edildiği, karantina hastanelerinin inşa edildiği ve su tesislerinin yapıldığı tespit edilmiştir. Bunların yanı sıra ilk yapımı erken İslâm dönemine ait ibadet mekânlarının onarılarak adeta yeniden inşa edildiği, yenilerinin yapıldığı, yapılan bazı eserlerin kalıcılığını sağlamak için vakıfların oluşturulduğu bütün bu imar faaliyetleri yapılırken Mısır ve İstanbul’dan gelen mimar ve ustatalardan istifade edildiği vs. bulgulara ulaşılmıştır. Tespit edilebilen eserlerin büyük bir bölümünün yıkıldığı, günümüze ulaşabilen ibadet mekânlarının uygunsuz restorasyonlar nedeniyle özgünlüklerini yitirdikleri görülmüştür
Keywords : Osmanlı, Cidde, Mimari, Cami, Türbe, Köşk