Gazzâlî ve İbn Teymiyye

Authors : Abbâs Zeryâb HÛYÎ, Naim Döner

Pages : 151-170

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2016-12-12

Article Type : Other Papers

Abstract :: İbn Teymiyye insert ignore into journalissuearticles values(ö.728/1328);’nin Gazzâlî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 505/1111); ile ilgili düşüncesi kapsamlı bir araştırmayı içerir. Bunun boyutları, Hanbeliler ile Eş‘arîler ve tasavvuf ehli ile ona muhalif olanlar arasındaki akaid ihtilafına kadar uzanır. Gazzâlî, Kelam, Felsefe, Fıkıh, Fıkıh Usûlü, Ahlak ve Tasavvuf’ta yüksek bir mevkiye sahiptir. İbn Teymiyye de İslam dünyasının büyük şahsiyetlerinden birisidir. Onun siyasî faaliyetleri ve teşvikleriyle Müslümanlar, Moğol ordusuyla savaşmış, kendisi de “Şahab” insert ignore into journalissuearticles values(704/1304); savaşına katılmış ve bu savaş, Müslümanların zaferiyle sonuçlanmıştır. Gazzâlî, filozofları eleştirmekle birlikte oldukça derin düşünceli bir şahsiyettir. Ruhî bunalımdan sonra iç âlemini temizlemeye girişmiş, sosyal ilişkilerini sınırlamıştır. Buna karşı İbn Teymiyye, sosyal ve hareketli bir insandır, kendi dönemindeki sosyal ve siyasal meselelere oldukça ilgi duymuştur. İbn Teymiyye, er-Redd ale’l-mantıkîyyîn kitabında Aristo insert ignore into journalissuearticles values(m. ö. 384-322);’yu ve İslam dünyasındaki takipçilerini sert bir şekilde eleştirmiştir. İbn Teymiyye, Gazzalî’yi reddederken çoğu yerde demagojide bulunur. O, ilk defa Mantık ilmini usulu’d-dine ve fıkha dâhil ettiği gerekçesiyle Gazzâlî’yi eleştirir. İbn Teymiyye, Gazzâlî’nin mülk âlemini, maddî âlem; melekût ve ceberut âlemini nefs âlemi olarak değerlendirmesini de eleştirir. Ona göre Allah Resulü’nün sözünü ettiği ceberut ve melekûtun filozofların, ariflerin ve Bâtıniler’in söyledikleriyle bir irtibatı bulunmamaktadır. Hz. Peygamber insert ignore into journalissuearticles values(s.a.v.); ve Müslümanlara göre nefis âlemi, akıl âlemi diye bir şey yoktur.
Keywords : Gazzâlî, İbn Teymiyye, Mantık, Mantık eleştirisi