İlletin Tespitinde Münâsebet Metodu: Detaylı Bir İnceleme

Authors : Mehmet Ata DENİZ

Pages : 119-148

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2016-12-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma kıyasta şart olan illetin bilinmesini sağlayan; ihâle, istidlâl ve makâsıda riayet gibi farklı isimlerle isimlendirilen yolları açıklamaktadır. Bu, insert ignore into journalissuearticles values(hükümdeki); münasip illete ulaştıran aklî bir yöntemdir. Usûl alimlerine göre bunun netice verebilmesi için ya menfaat-mefsedet ya da ehl-i akıl kişilerin fiilerine göre olması gerekir. İlletteki münasebet, en fazla zannı gâlip ile tespit edilmesine rağmen kullanmak kaçışı olmayan bir durumdur. Onunla amel etmek hususundada güzel örnek sahabe-i kiramdır. Zira onlar gerçek hayatta uygulamışlar. Hüküm ile illet arasındaki münasebet üç kısımdır: Zarûrî, hâcî ve tahsînî. Zarûrî olan bütün semâvî şeraitler nezdinde “el-Mekâsıd’ül-Hamse el-Ulyâ” olarak bilinen maksadlardır. O da din, can, akıl, nesil ve malın korunmasıdır ki bunlar münasebet mertebelerinin en yücesidir. Münasebet bu denli önemli olduğundan, onunla illete üç yolla ulaşılabilir. Ya bir nas ile ya icma’ ile ya da istinbât ile ulaşılır. Bazen de illetin anlaşılması mümkün olmaz. Bununla birlikte hükme riayet illetin açığa çıkmasına bağlı değildir. Aksi takdirde yapılan kulluk mutlak teslimiyet üzerine kurulmuş hakiki kulluk olmaz. 
Keywords : İllet, Münâsebet, Maslahat, Kıyâs, Hüküm