Mu’tezile’nin İnanç Sistemi; Usûl-i Hamse/Beş İlke ve Arka Planı

Authors : Veysi ÜNVERDİ

Pages : 1-28

View : 14 | Download : 12

Publication Date : 2017-12-24

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm düşüncesinin kurucu bir okulu olan Mu’tezile, ortaya koyduğu kelâm sistemi, rasyonalist, özgürlükçü, sorgulayıcı ve eleştirel din söylemi ve kullandığı özgün dil ile her dönemde adından sıkça söz ettirmiştir. İtikâdî alanı ilk defa sistematik şekilde ortaya koyan Mu’tezile, inanç sistemini beş esas halinde deklare etmiştir. Usûl-i hamse olarak bilinen bu prensipler adeta Mu’tezile ile özdeşleşmiştir. Usûl-i hamse, dini yorum bakımından Mu’tezile’nin Ehl-i Sünnet’ten farklılaştığı temel hususlardır. Bu esaslar, sadece dinî gerekçeleri ve muhtevaları olan ilkeler değildir. Bilakis bazı sosyo-politik etkenler altında ortaya çıkan bu ilkelerin birtakım siyasi veçheleri de vardır. Bu esasların arka planını bilmek, Mu’tezilî düşünce biçimini daha iyi anlamaya vesile olabilir. Bu nedenle makalemiz beş esasın derli toplu biçimde irdelenmesi üzerinedir. Araştırmada Mu’tezile’nin dinî söylemi analiz edilerek beş esasın arka planı ile muhtevası tahlile tabi tutulmuştur. Böylece bu makale siyasi bağlamdan soyut olmayan ve akıl, felsefe ve adalet ile örülmüş dinî söyleme daha yakından bakma çabasının ürünüdür.
Keywords : Mutezile, Beş Esas, Usûl i Hamse, İnanç Sistemi, İtikâd