Aristoteles’ten İslam Mantığına Önermelerin Yapısı Üzerine Bir Karşılaştırma

Authors : Enver Şahin

Pages : 67-81

Doi:10.34247/artukluakademi.1465190

View : 107 | Download : 80

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede, dilde/lafızda var olan yüklemli ve şartlı önerme ayrımının düşünce ve varlıkta da mevcut olup olmadığının üzerinde durulacak, buna ilaveten İslam mantık tarihi içerisinde ele alınan şartlı önermelerin mahiyetine dair bir bakış açısı sunulmaya çalışılacaktır. Aristoteles (Ö. 322) tarafından sözün neliği üzerine yazılan Peri Hermenias adlı kitapta sadece yüklemli (kategorik) önermelerin mahiyetinden bahsedilmektedir. Buna mukabil İbn Sînâ, (ö.1037) şartlı önermelerin hükümlerine değinerek onların yüklemli önermelerden farklı olan taraflarına işaret etmektedir. Aristoteles takipçisi İbn Rüşd (ö. 1198) ise şartlı önermelerin Aristoteles’in önermenin tek türü olarak kabul ettiği kategorik önermelerden farklı olmadığını iddia etmiş, bazı şartlı önermelerin yüklemli önermelere indirgenebilir olduğunu savunmuştur. Bu makalede, 11. yüzyıldan başlayıp 14. yüzyıla kadar devam eden tartışmalarda ileri sürülen deliller ele alınacak, tercihi gerektiren delillerin kuvvet dereceleri (ķuwwa al-tašīr) üzerinde durulacaktır.
Keywords : Önerme, Yüklemli Önerme, Yüklem, Şartlı Önerme, Hüküm, Nispet