Kilis Manilerinde Kültürel Eko-Sistem Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Cevdet AVCI

Pages : 621-644

Doi:10.17067/asm.830431

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2021-01-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk halk edebiyatı dairesi içerisindeki mani, Türk dünyasında yaygın olarak görülür. Maniyle ilgili yapılan çalışmalarda mani konusu çeşitli yönlerden ele alınmıştır. Maninin kendine özgü uyak düzeni ve ezgili söyleyiş biçimi olan dörtlüklerden oluşan müstakil bir nazım şekli olduğunu söylenilebilir. Mani, farklı halk edebiyatı türleri içerisinde anlamı güçlendirmek için de kullanılmıştır. Bu çalışmada Kilis manilerinden hareketle yöredeki sosyo-kültürel çevre hakkında inceleme ve değerlendirme yapılmıştır. Geleneksel anlamda sözlü ortam yaratıcılığına dayanan maniler, yaşanılan çevreye dair fiziki ve kültürel göstergelerle örülü dörtlükler şeklinde oluşturulur. Çalışmada sözlü kültür ortamının belleğe dayalı kayıt ve aktarım biçimlerinden birisi olarak ele alınan mani, Kilis halk kültürü konusunda önemli veriler içermektedir. Çalışmanın konusu metin merkezli bakış açısıyla bu verilerin incelenmesidir. Çalışmada Kilis manilerinin kültürel gösterge alanı olarak ele alınması amaçlanmıştır. Konuyla ilgili literatür taraması yapılmış, Kilis merkezde sözlü kültür ortamında görüşme yöntemiyle mani derlenmiştir. Ayrıca yazılı ve elektronik kültür ortamında da konuyla ilgili tarama yapılarak mani örnekleri toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle incelenmiştir. Çalışmada Kilis manilerinin konuları aşk/sevda, düğün, gelin-kaynana atışması, şehir, bayram, iş, askerlik, öğüt, yemek, felek, dua-beddua, özgü ve yergi olarak tespit edilmiştir. Manilerde Kilis halk kültürüne dair geleneksel unsurların yoğun olarak kullanıldığı görülmüştür. Kilis’in fiziki ve kültürel özellikleri manilere yer adları, evlilik gelenekleri, niyet ve temenni, yöredeki tarımsal faaliyetler, çeşitli araç-gereç, ağız ve dil özellikleri bakımından yansımıştır. Kilis manilerinin, geleneksel kültürü yansıtan ve bu kültürün gelecek kuşaklara aktarımını sağlayan önemli bellek unsurları olduğu sonucuna varılmıştır.
Keywords : kilis, mani, gelenek, gösterge, kültürel bellek