18. Yüzyıldan Günümüze Kadar Afganistan’ın Jeostratejik Önemi

Authors : Hüseyin ŞEYHANLIOĞLU

Pages : 22-43

View : 4 | Download : 3

Publication Date : 2008-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Dünya siyasi tarihinde, Afganistan’ın öncelikli bir yeri vardır. Bunun başlıca nedeni, Afganistan’ın kıtalararası ve bölgelerarası stratejik bir coğrafya’da yer almasıdır. Çin, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan, Pakistan ve İran arasında yer alan Afganistan, Orta Asya, Sıcak Sular ve Ortadoğu’ya giriş-çıkış için en uygun kavşak noktası olduğu gibi; İslam, Çin ve Hint kültürlerinin de tam buluşma noktasındadır. Afganistan’ın kontrolü için, 18. ve 19. yüzyıllarda Rusya ve İngiltere arasında “Büyük Oyun” olarak adlandırılan siyasi, askeri ve ekonomik çatışmalar yaşanmıştır. Önceleri İngiltere tarafından kontrol altına alınan Afganistan, bağımsızlığını kazandığı 1918 yılından itibaren Rus nüfuzuna girmiş, 1979 yılında Ruslarca resmen işgal edilmiş, Batı ve İslam ortak cephesi kurularak, ancak 9 yıllık bir mücadeleden sonra Ruslardan arındırılmıştır. Afganistan 11 Eylül 2001 tarihinde ABD’deki İkiz Kulelere ve Pentagon’a karşı yapılan terör saldırılarını, bu ülkede üslenmiş bulunan Usame Bin Ladin ve onun liderliğindeki El Kaide terör örgütünün düzenlediği iddiasıyla, ABD tarafından işgal edilmiştir insert ignore into journalissuearticles values(7 Ekim 2001);. 1995 yılından 2001 yılına kadarki süreçte; ABD, Pakistan, Taliban, Petrol Şirketleri, Rusya ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasında yaşanan ilişkiler incelendiğinde, 2001 yılından bu yana şiddetli bir direnişe rağmen, işgalin süreci ve nedeni daha iyi anlaşılacaktır. Bu makale’de askeri, siyasi, dini, sosyal ve ekonomik açıdan bir geçiş noktası olan Afganistan’ın, 18. yüzyıldan günümüze kadar uluslararası ilişkilere etkileri analiz edilecektir
Keywords : üyük Oyun, Taliban, 11 Eylül, Büyük Ortadoğu Projesi, Orta Asya Petrol Boru Hatları Projesi