1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi Öncesinde Şarkî Rumeli Nüfusu

Authors : Aşkın KOYUNCU

Pages : 177-208

View : 7 | Download : 9

Publication Date : 2013-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Berlin Antlaşması ile 1878 yılında Edirne Vilâyeti’ne bağlı Filibe ve İslimye Sancakları üzerinde özerk Şarkî Rumeli Vilâyeti kuruldu. 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi öncesinde bu bölge, Türk, Bulgar, Rum, Pomak, Ermeni, Yahudi, Çingene, Tatar ve Çerkez muhacirler vs. çeşitli etnik köken, din ve mezhebe mensup unsurların bir arada yaşadıkları küçük bir Osmanlı evreni görünümündeydi. Filibe ve İslimye Sancaklarına bağlı Hasköy, Kızanlık, Sultanyeri, Ahi Çelebi, Karinâbad ve Aydos kazalarında Müslüman nüfus çoğunlukta idi. Rodoplar ve Orta Balkan üzerindeki bazı kaza ve nahiyeler dışında Türk ve Müslüman nüfus daha çok ovalık ve düzlük bölgelerde yerleşmişti. Bölgede Bulgar nüfus oranı Hasköy ve Burgaz’dan batıya doğru gittikçe yükseliyordu. Filibe ve İstanimaka’nın yanı sıra Ahyolu, Misivri, Süzepol ve Burgaz vs. yerlerde Rum nüfus yaşıyordu. Ayrıca, pek çok kazada Yahudi ve Ermeni nüfus mevcuttu. Filibe’de ise az sayıda Katolik Bulgar nüfus yaşıyordu. Bölgedeki Kıptilerin çoğunluğu Müslümandı. 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi öncesinde Edirne Vilâyeti’nde yapılan son nüfus sayımına ve 1293 Edirne Vilâyeti Salnâmesi’ne göre Filibe ve İslimye sancaklarında kadın nüfusla birlikte Müslüman nüfus 376.260 insert ignore into journalissuearticles values(%40,52);, Gayrimüslim nüfus ise 552.282 insert ignore into journalissuearticles values(%59,48); idi. 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi, gerek Tuna Vilâyeti’nin, gerekse Filibe ve İslimye sancaklarının demografik yapısına büyük darbe vurdu. Bulgar devletinin etnik ve dinsel açıdan sağlam temellere dayandırılması için bölgedeki Türk ve Müslüman nüfusun çoğu yerlerinden sürüldü. Savaş sırasında Rus birlikleri, Kazaklar ve Bulgarlar tarafından yapılan yağma, saldırı ve katliamlar sebebiyle Türk ve Müslüman nüfus kitleler halinde göç etmek zorunda kaldı. Ayrıca, soğuk, açlık ve salgın hastalıklardan dolayı on binlerce kişi yaşamını yitirdi. Böylece, Tuna Vilâyeti ve Filibe ve İslimye sancaklarında Türk ve Müslüman nüfusun yarıya yakını tasfiye edildi
Keywords : Bulgaristan, Şarkî Rumeli, Filibe, İslimye, demografi, nüfus, göç