Geçiş Ekonomilerinde KOBİ’lere Dayalı Kalkınma Modeli

Authors : A Kadir KÖKOCAK

Pages : 77-98

View : 4 | Download : 3

Publication Date : 2011-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Sovyet sisteminin kendine özgü iktisat modeli, sistemin çökmesi ile birlikte başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Ağır sanayi yapısına sahip sistemin iki türlü yapısal özelliği öne çıkmıştır: Birincisi, üretimde kullanılan teknolojinin hantal ve gelişen ekonomik yapıya adaptasyon sorunlu olmasıydı. Bu durum kapitalist dünyada ortaya çıkan yeni post-fordist üretim modeli karşısında merkezi ekonomik modelin rekabet zafiyeti göstermesine neden olmuştur. Gelişen yeni ekonomik koşullara teknolojik uyumsuzluk sorunu nedeniyle baş gösteren yetersizlik, Sovyet sisteminin çöküş ivmesini tetiklemiştir. İkincisi ise, büyük işletmecilik anlayışının yaygınlığıdır. Üretim üsleri olan işletmeler kitlesel üretime dayalı, büyük hacimli komplike tesislerden oluşmaktaydı. Üretim esnekliği zayıf olan bu tür işletmeler, yeni toplumsal yapının taleplerini karşılama sorunu yaşamıştır. Yeni üretim sisteminin ve işletmecilik anlayışının sahip olduğu kıvraklık, üretkenlik ve maliyet avantajına sahip değildi. Günümüzde geçerli olan ‘küçük güzeldir’ anlayışı, küreselleşmenin de desteğiyle hızla yaygınlık kazanmış ve KOBİ tarzı işletmeler yaygınlaşmıştır. Küçük işletme yapısının oluşumu ile uluslararası şirket organizasyonları arasında ortaya çıkan ilişki KOBİ’leri öne çıkaran bir etken olmuştur. Büyük ve yerel işletmelerin yerini küçük işletmeler ve büyük organizasyonlar almıştır. Ayrıca yeni üretim sistemi olan post-fordist üretim modelinin yaygınlaşması ile küçük işletmelerin yapısal uyumu KOBİ gerçeğini ortaya çıkarmıştır. Geçiş ekonomisi karakteri taşıyan ülkelerden olan Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, eski Sovyet sisteminden tevarüs eden üretim ve işletmecilik anlayışının yerine yeni ve stratejik KOBİ oluşumlarını ikame ederek çağın gereklerine uygun kalkınma modeline dönüştürebilirler. Oluşturulacak sanayi bölgelerini, KOBİ işletmelerinin kuluçkalarına dönüştürmek suretiyle yeni ekonomik sürecin karakteristiğine uygun bir kalkınma ivmesi yakalayabilirler. Çalışmamız, ekonomik kalkınma açısından KOBİ gerçeğinin stratejik önemini açıklamaya yönelik, yeni işletmecilik anlayışı üzerine kurulu ve işletme yapısına odaklı bir kalkınma modelini, geçiş ekonomisi karakteri taşıyan Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin ekonomik kalkınmaları açısından bir politika önerisi olarak açıklamayı amaçlamaktadır
Keywords : geçiş ekonomileri, ekonomik kalkınma, küreselleşme, yeni ekonomik süreç, yeni işletme anlayışı, kümelenme, KOBİler