Askeri Darbelerin Sebepleri, Dinamikleri ve İdeolojik Temelleri: Irak Örneği

Authors : Hasan Emir AKTAŞ

Pages : 155-178

View : 4 | Download : 2

Publication Date : 2019-12-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Askeri darbeler tarihin önceki dönemlerinden bu yana var olan bir olgu olsa da yirminci yüzyılda hem sayı olarak artmış, hem de yapısal değişiklikler geçirmiştir. Bugün darbeler demokratik ve sivil yönetimlerin karşısındaki en büyük tehditlerden biri olarak görülmektedir ve siyaset biliminde genellikle siyasi şiddet başlığı altında incelenmektedir. Askeri darbeler demokratik yönetimler için istenmeyen olaylar olduğu için darbelere yol açan sebepler ve şartlar sıklıkla incelenen konulardan biridir. Bu çalışmada da önce modern dönemdeki darbelerin sebepleri, dinamikleri ve ideolojik temelleri ele alınmakta, daha sonra da bu genel sebep ve şartlar çerçevesinde Irak’taki darbeler değerlendirilmektedir. Irak 1968’e kadar askeri darbelerin en çok yaşandığı ülkelerden biri olmuştur. 1968’den sonra ise bu ülkede herhangi bir darbe gerçekleşmemiştir. Gerek bu durum ve gerekse sömürge geçmişi, çok unsurlu ve karmaşık sosyal yapısı ve yeni şekillenen devlet düzeni Irak’ı bu hususta incelenmeye değer bir örnek haline getirmektedir. Irak’taki darbelerin sebepleri, dinamikleri ve ideolojik temelleri şu şekilde tespit edilebilir: Bilhassa çok unsurlu yapıdan kaynaklanan istikrarsızlık, İngiliz vesayetine ve onun Irak’taki yerli uzantılarına yönelik anti-emperyalist ve milliyetçi tepkiler, ordunun sivil siyasetteki rol ve ağırlığının kurumsallaşması, siyasi şiddetin yaygınlaşması ve yerleşmesi; sosyo-ekonomik değişimler ve çelişkiler.
Keywords : Irak, Darbeler, Darbelerin Sebepleri, Ortadoğu