Tasavvufî Bir Terim Olarak İlahî Aşkın Âşık Edebiyatına Yansıması: Âşık Ömer Örneği

Authors : Atila Kartal

Pages : 134-155

Doi:10.48139/aybukulliye.1349093

View : 108 | Download : 188

Publication Date : 2023-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Millî kökten beslenen Türk saz şiiri XVII. yüzyılda divan şiiri ve dinî-tasavvufî Türk şiirinin etkisinde kalmış, âşıklar aruzlu türlerde örnekler vermiş, sözlü gelenek üzerine gelişen âşıklık geleneğinde divanlar tertip edilmiş, zayıf aruzlu manzumelerin yanında çok başarılı aruzlu şiirler yazılmış, bu vesile ile âşık şiiri aydın tabaka arasına girmiş ardından saray eşrafından rağbet görmeye başlamıştır. Âşık Ömer, yaşadığı devrin en üretken ve başarılı şairlerinden biridir. Hakikate aşk yolu ile varmaya çalışan mutasavvıfların işlediği duyguları şiirlerine yansıtan Âşık Ömer\'in mutasavvıf bir şair olmadığı; ancak âşıklık geleneği içinde beslendiği kaynaklar sayesinde şiirlerine dervişâne ve sufiyâne bir misyon yüklediği değerlendirilmektedir. Âşık Ömer, şiirlerinde Türk kültürünün önemli bir parçası olan tasavvuf ile varlık ve birlik anlayışını aşk ile tanıyan, yorumlayan aynı zamanda şiirleri aracılığı ile dinî ve felsefi anlayışı topluma nakletme misyonunu üstlenmektedir. Bu çalışmada öncelikle âşıklık geleneğinin İslam öncesi dönemde de dinî esaslı bir fonksiyona sahip olduğu, geleneği besleyen en kuvvetli unsurlardan biri olan mistik anlayışın Türk şiirine yansıdığı ve bu inanışın İslamî düşüncede özünü teşkil ettiği düşünülen ilahî aşk, Hz. Peygamber aşkı ve bezm-i elest kavramları Âşık Ömer\'in şiirleri incelenerek ortaya konulmaya çalışılmıştır
Keywords : âşık edebiyatı, Âşık Ömer, aşk ı ilahî, Hz Muhammed, bezm i elest