Moğol İstilâsının Gerekçelerine Dair Bazı Tespitler: Horasan Örneği

Authors : Kurban Durmuşoğlu

Pages : 347-365

Doi:10.48139/aybukulliye.1406335

View : 101 | Download : 132

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Moğol istilâsı Orta Çağ’da belki de adından en çok söz ettiren olaylardan biridir. Cengiz Han liderliğinde başlayan bu istilâ hareketiyle birçok yerleşim alanı ya büyük bir tahribat yaşamış ya da tamamen yıkılmıştır. Bu yıkımlardan en büyüğü de Horasan’da yaşanmıştır. Ancak Moğolların Horasan coğrafyasındaki yıkımlarının boyutları tartışma konusudur. Bu konuda kaynaklar birçok iddia öne sürmekte ve Moğol istilâsını farklı gerekçelerle ortaya koymaktadır. Hiç şüphesiz Moğolların Horasan’daki tutumunun bir strateji sonucu ortaya çıktığı unutulmamalıdır. Aksi taktirde bu konudaki iddialar Moğol istilâsının gerekçelerini açıklama noktasında eksik kalacaktır. Hârezmşâh bakiyelerinin tamamen ortadan kaldırılmasına yönelik olan bu stratejide elbette bölgede birtakım yıkımlar meydana gelmiştir. Bu bağlamda Moğolların Horasan coğrafyasındaki yıkımları birçok nedene bağlandığı gibi temelde bir bütün halinde ele alınmamıştır. Dolayısıyla çalışmamızın ortaya çıkış noktası da bu eksiklikten ileri gelmektedir. Bu çalışma, Horasan’da yaşanan Moğol istilâsını bir aklama çabası değil; Moğolların Horasan coğrafyasındaki yıkımlarının gerekçelerini anlama çabası olarak hazırlanmıştır. Çalışmada öncelikle Moğolların Horasan şehirlerindeki yıkımları ayrıntılarıyla ele alınmış, ardından kaynaklarda geçen Moğol istilâsının gerekçelerine dair tespitler bir bütün halinde incelenmiştir.
Keywords : Moğollar, Moğol İstilâsı, Cengiz Han, Horasan