Piyasada Satılan Rooibos (Aspalathus linearis (Burm.f.) R.Dahlgren) Çayının Geçmişten Günümüze Kullanımı, Örnekleri Üzerinde Bazı Morfolojik ve Anatomik İncelemeler

Authors : Şerife Sarıkaya, Ayşe Baldemir Kılıç

Pages : 203-210

Doi:10.53471/bahce.1549006

View : 16 | Download : 31

Publication Date : 2025-03-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Rooibos (Aspalathus linearis Brum.f. R.Dahlgr., Fabaceae) Güney Afrika’nın kuzeyindeki Cederberg dağlarında yetişen endemik bir çalı türüdür. Bu türün yaprakları ve gövde parçalarından hazırlanan çay genellikle fermente edilerek tüketilmektedir. Bitki parçacıkları fermantasyon sonucunda polifenollerin oksidasyonuyla kırmızı-kahverengiye dönüşmekte ve “Kırmızı Rooibos çayı” olarak adlandırılmaktadır. Bitkinin fermente edilmemiş hali ise “Yeşil Rooibos” olarak bilinmektedir. 1700’lü yıllarda Güney Afrika’nın batısında yer alan Cape Eyaletinin yerli bir kabilesi, bitkiden hazırlanan çayın hoşa giden bir aromaya sahip olduğunu keşfettikten sonra kullanmaya başlamışlar ve geleneksel olarak “uzun yaşam çayı” olarak isimlendirmişlerdir. Bu çalışmada Rooibos çayının geleneksel kullanımları ile ilgili bilgiler derlenmiş ve ayrıca temin edilen çay numunelerinin morfolojik-anatomik incelemeleri yapılmıştır. Çalışmanın morfolojik kısmında iki tip değerlendirme yapılmıştır. İlk olarak fermente çay örneklerinde kırmızı-kahverengi yaprak parçacıkları ile içi sarı dışı kahverengi kabuklar tespit edilirken, fermente edilmemiş Rooibos çayının ise yeşil renkli yaprak parçacıkları, sarımsı-kahverengi odunsu parçacıklardan oluştuğu görülmüştür. Anatomik incelemelerde ise sarımsı-kahverengi parenkima hücreleri, epidermada anomositik stomalar, kırmızımsı-kahverengi olarak görülen mantar doku hücreleri, sklerenkima lifleri, nişasta tanecikleri, tek ve çift hücreli örtü tüyleri öne çıkan karakteristik elemanlardır.
Keywords : Rooibos çayı, geleneksel kullanım, Aspalathus linearis, morfolojik ve anatomik inceleme