Lamiaceae Familyasına Ait Bazı Medikal Bitkilerin Bakteriyel Balık Patojenlerine Karşı Anti-Virülans Potansiyeli

Authors : Ümran Deveci, Yunus Uyanik, İhsan Yaşa

Pages : 222-230

Doi:10.53471/bahce.1553311

View : 11 | Download : 102

Publication Date : 2025-03-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Bitki özleri, geleneksel tıpta yıllardır yaygın olarak kullanılmaktadır. Lamiaceae familyası, tıp, gıda, ilaç endüstrisinde kullanılan aromatik bitkileri içerir. Bu türler gıda olarak tüketilirken, aromatik özellikleriyle de geleneksel tıbbın vazgeçilmez parçası olarak değerlendirilmektedir. Sağlık ve endüstriyel ürünlerde GRAS (Güvenli) kabul edilen Lamiaceae türleri ekonomik botanik açısından da önemlidir. İzmir kekiği (Origanum onites), Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa), Mercanköşk (Origanum majorana) gibi Lamiaceae bitkilerinin güçlü bakterisidal, antifungal özellikleri bilinirken, bu bitkilerden sağlanan yağ ve hidrosol formdaki ekstraktların anti-biyofilm, antiquorum sensing özellikleri dikkat çekmektedir. Çalışmada bu ekstraktların; kimyasal içerik analizleri, bakteriyel virülansın temelini oluşturan Quorum sensing (QS) ve biyofilm aktivitelerinin inhibisyonuna odaklanılmıştır. Sonuç olarak İzmir kekiği, Anadolu adaçayı ve Mercanköşk bitki ekstraktlarının hidrosol formlarına karşı Vibrio spp.’nin dirençli olduğu belirlenmiştir. Vibrio spp.’ye karşı en etkili formun İzmir kekiği ve mercanköşk yağ ekstraktı olduğu ortaya konmuş ve ½ MIC (Subletal) konsantrasyonunda biyofilm inhibisyonu %85 tespit edilmiştir. İzmir Kekiği ve Mercanköşk’ün çalışmadaki tüm Vibrio türleri üzerinde antimikrobiyal, anti-biyofilm etkisi gösterirken ayrıca AHL biyosensör suşu CV026’da QS mekanizmasını inhibe etmiştir. Akuakültür çiftliklerinde toplu balık ölümleriyle ilişkilendirilen Vibrio spp. patojen suşlarıyla mücadelede doğal bir yaklaşım olarak bitki ekstraktlarının etkinliği gösterilmiştir. Bulgular bu yaklaşımın antimikrobiyallere dirençli balık patojenlerine yönelik, bitkisel ekstraktların kemoterapötiklere alternatif tedavi edici araçlar olarak kullanılmasını desteklemektedir.
Keywords : Antimikrobiyal Direnç, Anti-Quorum Sensing, Biyoçeşitlilik, Vibriosis