KÖKTÜRKÇE İSİ/İŞİ ~ KİSİ/KİŞİ ÜZERİNE

Authors : Ceval KAYA

Pages : 19-26

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2020-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarında insert ignore into journalissuearticles values(KT D 7; BK D 7, 20); eşilik kız ogul ibaresinde geçen ve genellikle eşilik okunmuş bir kelime var. Yazıtların ilk yayınlarından itibaren okunuşu sorun olmuş bu kelimenin fonetiği üzerinde, Ali Fehmi Karamanlıoğlu’nun makalesinin yayınlanmasından sonra artık uzlaşılmış gibidir. Paralelinde beglik urı ogul geçtiği için anlamında da sorun bulunmamaktadır. “Hanımlık” anlamındaki bu eşilik kelimesinin sonundaki çok tanıdık {+lXk} biçimbirimini attığımızda geriye kalan eşi üzerinde ise, bildiğim kadarıyla, bir yorum getirilmemiştir. Bu kelimenin kökü ve değişkenleri üzerinde yeni bir tartışma açmak ve kendi görüşümü eleştirilere sunmak istiyorum. Kelimenin kökünün eşi olduğunda tereddüt yoktur. Anlamında da sorun bulunmamaktadır. Ancak, bu eşi nedir? Değişkeni var mıdır? Eski Türkçede “eş, hanım, zevce” anlamında bir kisi kelimesi var. Bu kelime, Uygur harfli metinlerde S/Ş ayrımı çok zaman yapılmadığı için, kişi “insan” kelimesiyle karıştırılmaktadır. Eşi veya esi biçiminde okunan kelime ile kisi arasında sadece k- farkı vardır. Türkçede k- protezi bulunduğu için eşi, daha doğrusu isi ile kisi, benim kanaatime göre bir ve aynıdır. Makalede Eski Türkçenin metinlerinden örnekler getirilerek isi ~ kisi aynılığını göstermeye çalıştım. İsi ~ kisi kelimesinin yabancı kökenli olup olamayacağı da kendiliğinden gündeme geldi.
Keywords : Köktürkçe, eşilik, kisi, kişi