Hunların Kayıp Kitapları ve Sutralar

Authors : Tilla Deniz BAYKUZU

Pages : 195-210

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2008-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihte Türklerin bilinen ilk yazılı eserleri taş kitabelerdir. Soğdca ve Göktürkçe kullanılarak yazılmış olan bu eserler tüm Orta Asya’ya yayılmış olarak günümüze kadar gelmişlerdir. Peki Çinlilerle yüzyıllarca coğrafi, siyasi ve kültürel açıdan yakın ilişkilerde bulunan Türkler Çin yazısı kullanmışlar mıydı? Çin kaynaklarının IV-V. yüzyılda Çinde kurulan dört Hun devletiyle ilgili verdiği bilgilerde Hunların yazıya geçmiş olduklarının ipuçlarını sunarlar. Bu devletlerin liderleri çeşitli sebeplerle yazıtlar diktirmişlerdir. Ancak daha da önemlisi bu devletlerin bazıları kanunname, bazıları ise kendi tarihlerini de kapsayan çeşitli kitaplar yazdırmışlardır. Zaman içerisinde Hindistan ve Orta Asya yoluyla Çin’e gelen Budhizmi kabul eden Hunlar kutsal Budhist metinlerinin tercüme edilmesinde çok büyük rol oynamışlardır. Tüm bu kitap ve sutraların yazılmasında Çince kullanılmış bile olsa bu eserler Türk yazılı edebiyatının en erken dönemlerini oluşturmuş olma ihtimalleri yüksektir.
Keywords : İlk Chao, Sonraki Chao, Büyük Hsia Devleti, Kuzey Liang, Kansu, Wu wei