Fars Şiiri mi? Farsça Şiir mi? Klâsik Türk Şiir Geleneğinin Oluşumu ve Sınırları Hakkında Düşünceler

Authors : Ahmet ARI

Pages : 173-205

View : 18 | Download : 15

Publication Date : 2003-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk edebiyatının en uzun dönemini oluşturan klâsik Türk edebi­yatının sınırları, içeriği, tanımlanması ve isimlendirilmesi hakkında prob­lemler vardır. Bu problemlerin temel olarak, yazı dilini esas alan sınıflan­dırmadan kaynaklandığı anlaşılmaktadır. İslâmiyet dairesine giren milletlerin el birliği ile hemen her alanda gerçek­leştirdikleri büyük gelişmelere paralel olarak, Islâmiyetten sonra 10. asır­dan itibaren Horasan ve Mâverâünnehir merkezli ortak bir edebiyat oluş­muştur, islâm kültür ve medeniyetinin başlangıcında oluşturulan ve klâsik Türk edebiyatının da kökenini teşkil ettiğini düşündüğümüz bu ortak ede­biyatın dili, tarihî zaruretler gereği Farsça olmuştur. Bu edebiyat/şiir gele­neğinin, daha sonra Anadolu`da yeni bir yazı dili insert ignore into journalissuearticles values(Batı Türkçesi); ile devam ettirildiğini ve 20. yüzyıla Türkler tarafından taşındığını söylemek müm­kündür. Fakat şiir geleneğini göz ardı eden, buna karşılık dil farklılığını öne çıkaran tasnifler sonucunda klâsik Türk edebiyatının geçmişi karanlık­ta kalmış ve bu edebiyat bir taklit olarak değerlendirilmiştir. Yeterli biri­kim ve malzemeden yoksun bir şekilde, daha çok Batılı kaynaklarda orta­ya konan ve bize de fazlaca incelemeden adapte edilen bu değerlendirme­ler, edebiyat eğitim ve öğretiminde kalıplaşmış bir şekilde varlığını devam ettirmekte ve büyük bir kısır döngüye sebep olmaktadır. Bu yüzden konu­nun 20. asrın ortalarından bu yana yapılan çalışmaların ışığı altında tekrar ele alınmaya ihtiyacı vardır. Bu yazıda, ortak İslâmî edebiyatın tarihî seyri; Türklerin bu ortak edebi­yattaki yeri ve klâsik Türk edebiyatının kökeni ortaya konulmaya çalışıl­mış ve sonuç olarak yazı dilini esas alan tasnif yönteminin Türk edebiya­tının sınıflandırılmasında tek başına yeterli olamayacağı kanaatine varıl­mıştır
Keywords : Türk Şiiri, Erken İslâmî Dönem, Ortak Edebiyat Fars Şiiri, Farsça Şiir, Edebiyat Tarihi, Millî Edebiyat