Bölgeler Arası Gelişmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi ve Karşılaştırılması: Türkiye Örneği

Authors : Aydın ÜNSAL, Seher Nur SÜLKÜ

Pages : 177-209

Doi:10.12995/bilig.9508

View : 23 | Download : 13

Publication Date : 2020-10-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Türkiye’deki illerin ve bölgelerin gelişmişliği araştırılmış ve birbirleriyle kıyaslayarak incelenmiştir. İllerin gelişmişlik düzeylerini etkileyen sosyo-ekonomik göstergeler Kalkınma Bakanlığı’ndan elde edilmiştir. Temel bileşenlerden yararlanılarak faktör analizi yapılmış ve on temel faktör bulunmuştur. Bu faktörlere dayanılarak iller için gelişmişlik endeksleri oluşturulmuştur ve altı gelişmişlik düzeyi tanımlanmıştır: İleriinsert ignore into journalissuearticles values(1.);, Yüksekinsert ignore into journalissuearticles values(2.);, Yükseğe Yakın insert ignore into journalissuearticles values(3.);, Ortalamaya Yakın insert ignore into journalissuearticles values(4.);, Düşüğe Yakın insert ignore into journalissuearticles values(5.); ve Düşük insert ignore into journalissuearticles values(6.);. İstanbul’un gelişmişlik endeksi en yakın takipçisi Ankara’nın iki katıdır ve İstanbul tek başına 1. gelişmişlik düzeyini oluşturmaktadır. Bölgelerin gelişmişlik düzeyleri incelendiğinde ortalamada yükseğe yakın performans gösteren bölgeler: Marmara, Batı Anadolu, Ege ve Akdeniz bölgeleridir. Düşük seviyede performans gösteren bölgeler ise Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleridir. Türkiye, ortalamada yaklaşık 3 gelişmişlik düzeyi ile “Yükseğe yakın” gelişmişlik grubundadır. İllerin %63’ünün 4. – 6. gelişmişlik seviyelerinde yer almalarına rağmen Türkiye’nin gelişmişlik seviyesinin 3. kademe çıkmasının nedeni yüksek gelişmişlik seviyelerinde olan bölgelerin yoğun nüfus bulundurmalıdır. Ancak gelişmişlik düzeyi yüksek bu bölgelerin temel sorunu istihdamdır.
Keywords : kalkınma, bölgesel gelişmişlik düzeyi, temel bileşenler analizi, faktör analizi, Türkiye