Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nde Weber’in İzsürümü: Rasyonel ve İrrasyonel Değerler

Authors : Derya GÜLER AYDIN

Pages : 29-50

Doi:10.12995/bilig.9402

View : 21 | Download : 10

Publication Date : 2020-07-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Ahmet Hamdi Tanpınar’ın eserinde bir kurum olarak işlenen Saatleri Ayarlama metaforu, modernizmle yeni tanışan bir toplumun yaşadığı zihniyet değişimini ve bu değişimin sancılarını ortaya koymak üzere kullanılır. Weber’in Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu insert ignore into journalissuearticles values(1997); adlı eserinde ortaya koyduğu biçimiyle Asketik çalışma ruhu ve disiplininin doğal sonucu olarak ortaya çıkan sermaye birikimi, kapitalist gelişmenin temel unsurlarından birisidir. Weber’de modernitenin ve bununla birlikte formel rasyonalitenin yükselişi, Protestan Ahlakının gerektirdiği çalışma disipliniyle ilişkilidir. Weber’in rasyonalitenin farklı türleri ve özellikle formel rasyonalite ve bürokrasi gibi temel kavramlar üzerinden ortaya koyduğu modernizm eleştirisi, Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nde roman boyunca inşa edilmeye çalışılan bürokratik bir kurum üzerinden sunulmaktadır. Bu çerçevede, Saatleri Ayarlama Enstitüsü isimli romanı, iktisat ve sosyoloji alanında oldukça önemli eserler vermiş olan Weber ile buluşturan bu çalışmanın amacı, disiplinler arası bir yaklaşımla, modern toplumda ve/veya bu topluma geçiş sürecinde yaşanması muhtemel sancıların, toplum ve bireyin hayatı üzerinden yeniden düşünülmesini sağlamaktır.
Keywords : Tanpınar, Weber, modernite, bürokratik kurumlar, rasyonalizm, değerler