Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Geleneğinde “Don Değiştirme”

Authors : Mehmet Alparslan KÜÇÜK

Pages : 97-122

Doi:10.12995/bilig.9405

View : 17 | Download : 5

Publication Date : 2020-07-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkler; İslam’ın yayılış sürecinde, Orta Asya’dan Anadolu’ya gelmiş ve Geleneksel Türk Dini inanışlarını, Anadolu’da, İslamî kisve altında yaşatmışlardır/ yaşatmaktadırlar. Hatta yer yer Geleneksel Türk Dini inanışı ile İslam inancı yan yana götürülmüş, İslam’a uygun olmayanların bir kısmı çıkarılmış, bir bölümü İslami kisveye büründürülmüş ve bazıları da değiştirilmeden aynen “örf ” olarak muhafaza edilmiştir. Bu bağlamda Geleneksel Türk Dini inanışına sahip Türk boyları ile İslam inancını benimseyen Türkler arasında bazı ortak inanışlar ve gelenekler ortaya çıkmıştır. Bu ortak anlayışlardan ve inanışlardan biri de “don değiştirme” motifi olmuştur. Türklerin menkıbelerindeki, masallarındaki ve efsanelerindeki en önemli motiflerden biri olan “don değiştirme”; ölüm ve ruh, sınama, üstünlük/keramet ve yaratılış unsuru olarak dört temel yapıda kendisini göstermektedir. Bu çerçevede makalemizde, ilk olarak, don değiştirme motifinin insert ignore into journalissuearticles values(tartışmalara girilmeksizin); kavramsal analizi yapılmış, ardından da ölüm, ruh, sınama insert ignore into journalissuearticles values(ödül/ceza);, keramet, üstünlük ve yaratılış/türeme unsuru olarak ortak payda çerçevesinde örneklendirilmesi gerçekleştirilmiştir. Sonuç kısmında ise genel bir değerlendirme yapılmıştır.
Keywords : Şaman, Alevilik Bektaşilik, Türk geleneği, motif, don değiştirme