Mantık Tarihinde İsagoci Geleneği

Authors : Kamil KÖMÜRCÜ

Pages : 45-62

Doi:10.28949/bilimname.435356

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2018-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Geçmişten günümüze kadar mantık öğretiminde İsagoci isimli kitabın önemli yeri vardır. Bu eser Porphyrios tarafından Aristoteles’in Kategoriler kitabına giriş olarak yazılmıştır. Söz konusu kitap mantığın İslam dünyasına girmesi ile Arapçaya tercüme edilmiştir. Müslümanlar tarafından bu isimle birçok çalışma yapılmıştır. Bunlardan en önemli olanı Esirüddin el-Ebherî’ye aittir. Ebherî’nin yazmış olduğu İsagoci üzerine çok sayıda şerh ve haşiye yazılmış bunun sonucunda İslam dünyasında İsagoci geleneği ortaya çıkmıştır.  Bu gelenek on üçüncü yüzyıldan günümüze bazı kopukluklar olsa da devam etmiştir. Söz konusu eserin bir gelenek oluşturmasının en temel nedeni didaktik tarzda kaleme alınmış olmasıdır. Ebherî’nin yazmış olduğu İsagoci ’de mantık konuları başlangıç seviyesindeki kimseler için oldukça kolay kavranılabilecek bir yapıya sahiptir. Bir hayli itibar görmüş olan bu tarz, İslam dünyasında İsagocî ’nin şerh ve haşiyeleri ile devam ettirilmiştir. İsagocî ’nin bilinen ilk şerhi on dördüncü yüzyılda yaşamış olan Hüsameddin Kâtî tarafından yapılmıştır. On beşinci yüzyıl müelliflerinden Muhyiddin et-Tâlişî de bu şerhe bir haşiye yazmış ve böylece günümüze kadar devam eden bir gelenek ortaya çıkmıştır.  Bunun sonucunda gerek İsagoci ve şerhleri gerekse de benzer tarzda kaleme alınan başka kitaplar İslam dünyasının her köşesine yayılmıştır.
Keywords : Mantık, Mantık öğretimi, İsagoci, Porphyrios