Fârâbî’de Mantık Bilimine İlişkin Bazı Temel Meseleler

Authors : Muhammet Nasih ECE

Pages : 629-660

Doi:10.28949/bilimname.522034

View : 23 | Download : 13

Publication Date : 2019-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, Fârâbî’nin düşüncesinde bir bilim olarak mantığın mahiyeti, konusu, konumu ve yararı gibi mantık bilimine ilişkin temel meseleleri ele almaktadır. Mantık, yanlış yapmanın mümkün olduğu her yerde sahip olduğu ilkelerle doğruya yönlendiren ve akıl ile çıkarsama özelliğine sahip olan her bilgide insanı yanılmaktan koruyan bir yöntemdir. Mantığın bu işlevi onun konusundan gelir. Mantığın temel konusu ise akledilirler ve akledilirlere ilişen ikinci akledilirlerdir. İnsanın sahip olduğu bilgilerin düzen ve sistem kazanması anlamına gelen mantığın bu hususiyeti, onu tüm bilgi ve bilimlerin ölçüsü haline getirmektedir. Konusundan dolayı da mantık biliminin konumu, yani diğer felsefî disiplin ve bilimlerle ilişkisi şekillenmektedir. Fârâbî’nin nazarında mantık bilimi, kimi yaklaşımların aksine felsefenin bir disiplini değildir. Kendine has konusuyla müstakil bir bilim, müstesna konusundan dolayı da tüm felsefî disiplin ve bilimlerin yöntem bilimi konumundadır. Mantık bilimi, edindiği konu ve sahip olduğu konumdan dolayı felsefî ve bilimsel mevzular dahil tüm konuşma ve yazışmaları yanlıştan koruyarak doğruya yöneltmek gibi üstün yararlar sağlamaktadır. Mantığın bilinmemesi durumunda ise faydaların aksine zararlar meydana gelecektir. Bu nedenle herhangi bir alana ilişkin sistemli bir bilgi kuramı, imkânsız hale gelecektir. Bilimin akledilirlerle başladığı düşünüldüğünde, bütün bilimler içinde akledilirlerin eklentilerini konu edinen mantık, alternatifsiz bir konuma yerleşmekte ve böylelikle onun öğrenilmesi kaçınılmaz olarak öncelikli hale gelmektedir.
Keywords : Mantık, Fârâbî, Akledilirler, Mantığın Mahiyeti, Mantığın Konusu