Tevellâ ve Teberrâ’nın Nizârî İsmâilî Yorumu: Nâsirüddîn Tûsî Örneği

Authors : Harun IŞIK

Pages : 171-199

Doi:10.28949/bilimname.605695

View : 14 | Download : 14

Publication Date : 2019-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Tevellâ ve Teberrâ İsmâilî inancın temel inanç esasları arasında yer alan ve Şîa’nın velâyet ilkesine tekabül eden iki ilkedir. Tûsî açısından tevhide götüren şeylere karşı tevellâ insert ignore into journalissuearticles values(sevgi); ve tevhitten uzaklaştıran şeylerden ise teberrâ insert ignore into journalissuearticles values(nefret);, Allah’a inanan herhangi bir kimsenin hayatı boyunca dikkat etmesi gereken en önemli ilkelerdendir. Zira insanın manevi yönden tekâmülü veya düşüşü, ahirette kurtuluşu elde etmesi ya da hüsrana uğramasında bu ilkeler mühimdir. Bu iki duygunun doğru yönlendirilmesiyle insan, ahlâki bakımdan kendisini geliştirip rıza, teslimiyet, iman ve yakîn mertebelerine çıkarak Allah’ın hoşnutluğunu kazanacaktır. Aksi takdirde şeytanın yolunun takip edilmesi suretiyle yaratıcının gazabına maruz kalma söz konusu olacaktır. Bu iki duygunun insanın lehine veya aleyhine delil teşkil etmesi sahip olduğu kuvve-i hayvaniye, nefs-i nâtıkā ve aklı nasıl yönettiğiyle, özellikle zamanın imamının rehberliğine müracaat edip etmemesiyle doğrudan ilişkilidir. Dolayısıyla Tûsî, bilenen teolojik bir prensibi yeniden doğrulamaktan ziyade, hakiki tevellânın İsmâilî bir mümin tarafından nasıl kazanılacağını ve manevi bakımdan nasıl tekâmüle ulaşılacağını zâhirî ve bâtınî yönleri de ortaya koymak suretiyle tasvir etmiştir. Bu çalışmada, Şîi düşünceye göre önemli bir yere sahip olan tevellâ ve teberrâ prensibinin Nasîrüddin Tûsî tarafından kaleme alınan “Tevellâ ve Teberrâ” risalesi ışığında Nizârî İsmâilîleri açısından nasıl yorumlandığı analiz edilecektir. Ayrıca bu ilkeler hakkında başta Kur’an olmak üzere İslâmî gelenekteki bakış açıları da tahlil edilecek, aralarında karşılaştırmalar yapılacak ve düşünce farklılıkları tespit edilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Kelam, Nâsirüddîn Tûsî, tevellâ, teberrâ