Fuat Sezgin`e Göre Müslümanların Bilimsel Başarılarının Arkasındaki Etkenler

Authors : Cenan KUVANCI

Pages : 35-57

Doi:10.28949/bilimname.578171

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2019-12-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Fuat Sezgin`e göre, Müslümanların bilimsel atılımlarının arkasında, hakikat sevgisi, başka kültürlere yönelik şaşırtıcı bir açıklık, kaynakları gizlemek şöyle dursun, aşırı bir titizlikle tam olarak alıntılama alışkanlığı, adil bir eleştiri ahlâkı, deneyin bilimsel çalışmalarda sistematik olarak kullanılan bir yardımcı araç olarak görülmesi, yeni bilimsel terminolojiler yaratma ve olanı genişletme çabası, kuram ile uygulama arasında denge prensibine riayet ve İslâm dünyasında kurulan rasathaneler yardımıyla yapılan, uzun yıllar süren astronomik gözlemler, bilimler alanında bir ilerleme kanunun olduğuna ilişkin açık bir anlayış ve bu şekliyle daha önce bilinmeyen bir hoca-talebe ilişkisinin İslâm dünyasında doğmuş olması bulunur. Tüm bunlar İslâm medeniyet çevresinde bilginliğin karakteristik özellikleri olarak görülüyordu. Müslüman bilginler bu prensiplere uygun olarak, diğer kültür çevrelerinden aldıkları ilimleri çok kısa denilebilecek bir sürede özümsediler. Onlar bununla da kalmadılar, bir yüzyıl sonra yani milâdî 9. Yüzyılın ortalarında bilimlerin her alanında, yabancı kültür dünyalarından, özellikle Yunanlılardan alma ve özümseme safhasının ötesinde yaratıcılık merhalesine ulaşmışlardı. Bu süreç devamlı bir yükselişten sonra 15. Yüzyılda hızını kaybetmeye başladı ve 16. yüzyıldan 17. Yüzyıla geçişle birlikte duraklama çağına girildi. Fuat Sezgin`e göre, Müslümanların yaratıcılıklarını kaybetmelerinin nedeni, sıraladığımız çalışma prensiplerine uymayı bırakmalarıdır. Onlar yaratıcılıklarını geliştirmeye çalışmak yerine, çokluk başkalarından körü körüne bir şeyler almakla yetindiler. Başka kültürlerden beslenmek gereklidir, fakat bu, aşağılık duygusuna kapılmadan, almanın mahiyetini bilerek ve bilinçli bir şekilde yapılmalıdır. Bu bağlamda, yol tayin etme vazifesi sıradan fertlere değil toplumun fikir adamlarına düşmektedir. Diğerlerinin yapması gereken bu yolda yürümektir.
Keywords : Din felsefesi, Fuat Sezgin, adil tenkit, İslâm medeniyet çevresi, bilimsel yaratıcılık, zihinsel yaratıcılık