Ebû Hanîfe’nin Ders Halkası ve Onun Meşhur Olmayan Öğrencilerinin Hanefi Düşüncesinin Teşekkülüne ve Yayılmasına Katkıları

Authors : Adnan HOYLADI, Soner DUMAN

Pages : 1049-1094

Doi:10.28949/bilimname.683549

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2020-05-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Hanefi mezhebinin teşekkülünde kurucu İmam Ebû Hanîfe’nin fıkıh düşüncesi ve metodu çok önemli olmakla birlikte ilk kuşak öğrencilerinin de çalışmaları önemli bir rol oynamaktadır. Ebû Hanîfe, hocasının ders metodunu geliştirerek ders halkasını bir akademi gibi çalıştırmış, bununla yetinmeyerek derslerde öğrencileriyle birlikte ulaştıkları sonuçları tedvin ettirmiştir. O, kendi zamanının alışılagelmiş ders işleme metodunun dışına çıkarak, öğrencilerinin düşüncelerine değer vermiş, onların kendilerini ifade etmelerine fırsat tanımıştır. Ebû Hanîfe’nin meşhur dört öğrencisi Züfer b. Hüzeyl insert ignore into journalissuearticles values(ö. 158/775);, Ebû Yusuf Ya‘kûb b. İbrahim insert ignore into journalissuearticles values(ö. 182/798);, Muhammed b. el-Hasan eş-Şeybânî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 189/805); ve Hasan b. Ziyâd insert ignore into journalissuearticles values(ö. 204/819); Hanefi mezhebinin teşekkülünde çok önemli katkılar sunmuşlardır. Bununla birlikte meşhur olmayan ve sayıca çok daha fazla olan öğrencilerin mezhebin teşekkülünde, Ebû Hanîfe’nin metot ve fıkhî düşüncesinin özellikle uzak bölgelere yayılmasında çok önemli çabaları bulunmaktadır. Özellikle Ebû Hanîfe’nin Horasan ve Mâverâünnehir’de tanınmasını bu öğrencileri sağlamıştır. Bu öğrenciler, Belh, Merv, Semerkant, Buhara, Nîsâbûr, gibi şehirlerde ders halkaları teşekkül ettirerek Ebû Hanîfe’nin fıkhî ve kelamî görüşlerini bu ders halkalarında işlemişlerdir. Ayrıca bu öğrenciler gittikleri yerlerde Cehmiyye gibi oluşumlarla mücadele etmişlerdir. Bunun yanında çeşitli eserler telif ederek literatüre katkıda bulunmuşlardır. Bu öğrencilerden bazıları içtihat seviyesine ulaşmış, müftâ bih görüşün belirlenmesinde onların içtihatlarına da başvurulmuştur. Bunun yanında kadılık görevi üstlenerek mezhebin kurumsallaşmasına katkıda bulunmuşlardır.
Keywords : Ebû Hanîfe, Hanefî mezhebi