Tefsir Tarihinde İlk Reddiyeler: Şârimsâhî’nin El-Me’âhiz ‘Alâ Mefâtîhı’l-Gayb’ı Üzerine

Authors : Mesut KAYA

Pages : 463-493

Doi:10.28949/bilimname.951508

View : 17 | Download : 15

Publication Date : 2021-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Karşıt fikirlerin ve delillerin ortaya konulması esasına dayalı olarak yazılmış reddiyeler, İslâm düşünce tarihinin en gözde eserleri arasında yer alır. İslâm düşüncesinin teşekkül döneminde daha çok kelam, fıkıh ve dilbilim ağırlıklı olan bu tür, zamanla tefsir gibi diğer alanlarda da görülür. Fahreddîn er-Râzî’nin tefsirler içinde daha çok dirayet ağırlıklı bir konuma sahip olan ve müfessirin kelamî-felsefî-fıkhî pek çok re’y ve içtihadını içeren Mefâtihu’l-gayb’ı, tefsir ilminin sınırlarını aştığı ve dinin temel konularında şüpheler uyandırdığı gerekçesiyle eleştiri oklarının hedefi olmuştur. Şemseddin eş-Şârimsâhî bu esere yönelik, tefsirde reddiye türünün de ilk örneklerinden birini oluşturan el-Me’âhiz alâ Mefâtîhı’l-gayb adında bir reddiye yazmıştır. Bu makalede, kaynaklarda mevcut olan sınırlı sayıdaki verilerden hareketle söz konusu eserin yazılmasına etki eden dönemsel koşullar, eserin içeriği, tefsir tarihindeki yeri ve etkileri gibi hususlar ele alınıp incelenmiştir.
Keywords : Tefsir, reddiye, Râzî, Şârimsâhî, el Meâhiz