Ahmet Cevdet Paşa’nın Görüşlerinin Din Sosyolojisi Açısından Tahlili

Authors : Mustafa Derviş Dereli, Münür Alici

Pages : 393-427

View : 64 | Download : 59

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Düşünce dünyası, ilmî kişiliği, eserleri ve devlet adamı kimliğiyle Osmanlı son dönemine damgasını vurmuş olan Ahmet Cevdet Paşa’nın tarih yaklaşımı, toplum düşüncesi ve İslam’a bakışı ekseninde din-toplum arasında kurmuş olduğu ilişki, bu çalışmanın konusudur. Çalışmanın temel araştırma problemini, “Ahmet Cevdet Paşa, yazmış olduğu eserlerde din ile toplum arasında nasıl bir ilişki kurmaktadır?” şeklinde ifade etmek mümkündür. Nitel yöntem ve doküman incelemesi tekniğinin kullanıldığı çalışmada Ahmet Cevdet Paşa’nın eserleri; tarih, toplum, devlet yönetimi, Osmanlı Devleti, din, İslam ve Batı gibi birtakım kelime ve kavramlar çerçevesinde doküman analizine tabi tutulmuş ve bu analiz çerçevesinde görüşleri din sosyolojisi açısından ortaya konmaya çalışılmıştır. Ahmet Cevdet Paşa, Osmanlı Devleti’nin dağılmasını önlemek ya da en azından süreci yavaşlatmak için, geleneklerimizi koruyarak Batı’nın bilim ve teknolojisini benimsemenin ve yenilikçi fikirleri takip etmenin gerekli olduğunu savunmaktadır. Temelde, din ile toplumun birbirinden ayrılamayacağını, bu ikisinin ancak bir arada varlıklarını sürdürebileceğini ve ayrıldıklarında anlamlarını yitireceklerini dile getirmektedir. Din Sosyolojisi literatüründe Ahmet Cevdet Paşa’yı doğrudan odak noktasına alan çalışmaların yeterli düzeyde olmaması, bu araştırmanın özgünlüğünü ortaya koymaktadır.
Keywords : Din Sosyolojisi, Ahmet Cevdet Paşa, Tarih, Toplum, Din/İslam