Betulaceae Familyasının Kuvaterner’deki önemi: Haliç İstanbul ve Hazar Gölü Elazığ Holosen tortullarından örnekler

Authors : Hatice KUTLUK

Pages : 94-109

View : 12 | Download : 12

Publication Date : 2014-04-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Alnus Kızılağaç ve Betula Huş Ağacı Betulaceae familyasına bağlı iki cinstir. Kuzey yarıkürenin ılıman ve serin bölgelerinde geniş bir yayılıma sahip olan Alnus Türkiye’de deniz seviyesi ila 1600 m yükseklikler arasında yetişen, iki türe bağlı ve ikisi endemik olan altı taksonla, Betula Doğu Anadolu bölgesinde, 1300-3000 m’ler arasında, biri endemik olan beş türle temsil edilir. Alnus ve Betula ışık isteklerinin fazla oluşu, çıplak ve fakir topraklara iyi tolere etme gibi ekolojik özelliklerinden dolayı Kuvaterner palinolojik çalışmalarının önemli, indeks taksonları olarak bilinirler. Pleyistosen’de örtü buzullarıyla kaplanan yukarı enlemlerde ya da dağ buzullarının aşağılara doğru genişlediği bölgelerde, buzulların erimesiyle birlikte açığa çıkan fakir topraklarda öncü bitkiler olarak yayılırlar. Türkiye’nin kuzeyindeki enlemlerde, Pleyistosen’in soğuk dönemlerinde, bitki türleri iklimsel koşullara dayanamayıp kaybolurken, Anadolu’nun korunaklı kıyı bölgelerine ve iç kısımlardaki derin, kuytu vadilere çekilerek varlıklarını sürdürmüşler, alt tür, hibrit ya da endemik taksonlar üreterek Türkiye florasının bugünkü zenginliğine ulaşmasına neden olmuşlardır. Geniş bir coğrafyada tek bir türle temsil edilen Alnus’un, yalnız Türkiye’de, ikisi endemik olan altı taksonla çeşitlenmiş olması ve son buzul dönemi kayıtlarında gözlenen Betula’nın, günümüzde yalnız Doğu Anadolu’nun yüksek kesimlerinde varlığını sürdürmesi, bitki taksonlarının Türkiye’nin coğrafyası ve Kuvaterner iklim değişimleri ile uyum içinde olduğunu gösterir. Türkiye’de Holosen’de bitki örtüsündeki değişimler göllerde ve turbalarda yapılan palinolojik çalışmalardan, Marmara ve Karadeniz’de açılan derin deniz sondajlarından, arkeolojik ve tarihsel kayıtlardan anlaşılır. Bu çalışmada Alnus ve Betula’nın günümüz ve Kuvaterner’deki coğrafik ve stratigrafik dağılımları, söz konusu palinolojik çalışmalardan ve Haliç İstanbul ile Hazar Gölü Elazığ tortullarından elde edilen bulgularla birlikte değerlendirilmiş ve Anadolu’nun jeolojik ve coğrafik evrimi ve küresel iklim değişimleri ile ilişkisi incelenmiştir. Kuvaterner öncesi palinolojik kayıtlar da özetlenmiştir
Keywords : Alnus, Betula, Holosen, palinoloji, Haliç İstanbul, Hazar Gölü Elazığ