Türkiye serpantin florası

Authors : Latif KURT, Beste Gizem OZBEY, Fatma KURT, Ebru OZDENIZ, Ayşenur BOLUKBASI

Pages : 134-152

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2013-04-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, edafik ve jeolojik izolasyonun floristik çeşitlilik ve endemizm açısından öneminin ortaya konulması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Türkiye’nin floristik çeşitliliğinin önemli nedenlerinden birkaçı edafik, jeolojik ve jeomorfolojik çeşitlilik ve farklı topoğrafik yapılardır. Ekstrem ekolojik şartlar içeren Jips, Serpantin gibi kayaçlardan gelişen topraklarda endemizmin yoğun olması “jeolojik izolasyon” ile açıklanmakta, bu bölgeler “jeolojik ada” ya da “edafik ada” olarak adlandırılmaktadır. Türkiye’de ofiolitik kayaçlar endemizm bakımından oldukça zengindir. Ultramafik kayaçlar yurdumuzun doğu ve güneydoğu illeri hariç bir çok yerinde yayılmaktadır. Kütahya ve Balıkesir çevrelerinde, Antalya ve Muğla civarında, Hatay ve Adana civarında Amanos dağlarında, Doğu Toroslarda Mersin’in kuzeyi ve kuzeydoğusunda, Niğde ve Adana arasında Aladağ masifi içinde, Adana’dan-Erzincan’a kadar yüzlerce kilometrelik hat boyunca uzanır. Ayrıca Ankara ve Çanakkale çevrelerinde de lokal de olsa rastlanmaktadır. Bu çalışmada Türkiye Florası I-XI ciltler ve daha sonra yayımlanan türler ve arazi gözlemlerine dayalı olarak yurdumuzda önemli bir yayılışa sahip ultramafik kayaçlardan serpantin üzerinde uzmanlaşan 223 takson tespit edilmiştir. Serpantin kayaçlar üzerinde uzmanlaştığı tespit edilen 223 taksondan 142’si endemik, 8 takson ise ulusal ya da küresel ölçekte nadir taksonlardır. Taksonların familyalara göre dağılımı; Asteraceae, 36; Lamiaceae, 21; Brassicaceae, 20; Liliaceae, 17; Caryophyllaceae, 16; Scrophulariaceae, 15; Poaceae, 13; Apiaceae, 11; Plumbaginaceae, 9; Fabaceae, 8; Boraginaceae, 7; Rubiaceae, 7; Crassulaceae, 6; Convolvulaceae, 6; Euphorbiaceae, 6; diğerleri, 25 olarak saptanmıştır. Serpantin üzerinde gelişen endemik ve nadir taksonların bilinen IUCN tehlike kategorileri, 1 takson EX; 20 takson CR; 29 takson EN; 27 takson VU; 27 takson LR cd ; 8 takson LR nt ; 14 takson LR lc ; 7 takson DD’dir. Yurdumuzda serpantin kayaçların yayılış alanları dikkate alındığında özellikle “Anadolu Diyagonali” üzerinde yoğunlaştığı, diyagonal üzerindeki endemizmin bir diğer nedeninin jeolojik izolasyon olduğu ortaya konulmuştur. Yeni tespit edilen taksonların büyük çoğunluğunun serpantin kayaçlar üzerinde yayılıyor olması, bu alanlarda detaylı floristik araştırmaların gereğini ortaya koymaktadır. Serpantin sistemlere uyum sağladığı tespit edilen 223 taksonun yayılış alanları incelenmiş ve 97 taksonun Serpantinofit zorunlu serpantin bitkisi=obligat olarak adlandırılabilecegi, geri kalan 126 taksonun ise serpantinovag hem serpantin üzerinde hem de serpantin dışındaki farklı edafik koşullarda gelişebilen=fakültatif olarak değerlendirilebileceği kanaatine varılmıştır. Bu taksonların habitata uyum için geliştirdikleri genetik çözümler ile uyumsal açılımları ve yaşam stratejileri ile ilgili araştırmalarla bu sonuçlar kesinlik kazanabilecektir
Keywords : Flora, Endemizm, Serpantin, Serpantinofit, Serpantiovag, Türkiye